Diversiteit is een veelbesproken onderwerp in de journalistiek, maar hoe zit het op de plek waar het begint: de School voor Journalistiek. Dit onderzoek verkent hoe divers in etniciteit de opleiding is.  

Uit een enquête onder studenten van de School voor Journalistiek (SVJ) blijkt dat een klein percentage een migratieachtergrond heeft. In de onderstaande visualisatie zijn de resultaten weergegeven: de roze iconen representeren studenten met een migratieachtergrond, de zwarte iconen studenten van Nederlandse afkomst. 67,9% van de respondenten is volledig Nederlands, tegenover 10,7% met een migratieachtergrond.

Figuur 1

Sneller geneeskunde studeren dan journalistiek

Dr. Aya Ezawa, socioloog en Diversity Officer aan de Universiteit van Leiden, deelt haar visie op waarom studenten met een migratieachtergrond minder vaak kiezen voor journalistiek. “Als kind uit een migrantengezin heb je vaak ouders die moeite hebben met het vinden van een baan. Mensen komen naar Nederland met ambities, maar die zijn vaak gekoppeld aan opleidingen in de geneeskunde of rechten vanwege de focus op kwalificaties en hogere startsalarissen.” Deze opleidingen spreken jongeren uit migrantenfamilies sneller aan, deels door beperkte kennis van wat andere opleidingen opleveren. Ook de journalistiek heeft bepaalde aannames, en vaak krijgt deze groep vanuit hun omgeving niet de steun om een creatieve opleiding te kiezen. “Het gaat om bestaanszekerheid. De journalistiek is een creatieve opleiding en migrantenouders vragen zich soms af wat hun kinderen daar mee kunnen bereiken, zoals bij kunstopleidingen,” aldus Ezawa.

Blootstelling aan discriminatie

Daarnaast is er een belangrijke overweging voor jongeren met een migratieachtergrond die kiezen voor de journalistiek. “Als journalist met een migratieachtergrond krijg je al snel te maken met vooroordelen in je werk. Je bent veel in contact met anderen, stelt vaak vragen en zet jezelf bloot aan de wereld, klaar voor reacties en opmerkingen,” vertelt Ezawa. In een analyse van The Guardian (2006) werd onderzocht wat de reacties waren op artikelen. Het verbale geweld dat journalisten van kleur ervaren, verschilt sterk van dat wat witte journalisten ondervinden.

Hoe staat dit voorlopige beeld uit de enquête tegenover eerder onderzoek?

Een artikel op de website van de Universiteit van Amsterdam (UvA) bespreekt een onderzoek, uitgevoerd in samenwerking met zes Randstedelijke universiteiten, waaronder de UvA, en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het onderzoek verzamelt data over de instroom van studenten met een Nederlandse vooropleiding en migratieachtergrond. In de onderstaande visualisatie worden de resultaten van dit onderzoek weergegeven.

Figuur 2

Figuur 3

Het aantal studenten met een migratieachtergrond in bacheloropleidingen is toegenomen (figuur 2), maar het aandeel in de studentenpopulatie is minder sterk gestegen (figuur 3). Het percentage steeg van 25% in 2008 naar 29% in 2022. In grotere steden wordt dit percentage als een bescheiden stijging waargenomen. Deze cijfers tonen, in vergelijking met de resultaten van de hierboven genoemde enquête, aan dat de groep studenten met een migratieachtergrond relatief klein is gebleven, ondanks de stijgende instroom.

De toekomst van diversiteit binnen de journalistiek 

Ezawa vergelijkt de enquête-resultaten met gegevens uit onderzoeken van de UvA en het CBS. Ze merkt op dat er veranderingen plaatsvinden, maar dat dit in een traag tempo gebeurt. Zowel de journalistiek als de wetenschap kunnen een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van diversiteit, en deze verandering begint al in de schoolbanken van de SVJ. De verzamelde data en bestaande onderzoeken suggereren dat er meer initiatieven nodig zijn om etnische inclusiviteit binnen de studentenpopulatie van de SVJ te bevorderen.

Een diverse studentenpopulatie op de School voor Journalistiek is gunstig. Groepen met verschillende achtergronden zijn vaak  kritischer, juist vanwege hun uiteenlopende ervaringen. Dit is essentieel in de journalistiek, omdat het leidt tot veelzijdige berichtgeving.

 Verantwoording

De datavisualisaties in dit verhaal zijn gebaseerd op twee onderzoeken en zijn ontworpen om de informatie overzichtelijk weer te geven. Er is een enquete afgenomen onder tweedejaars studenten aan de School voor Journalistiek. Deze groep is geselecteerd omdat het eerste jaar veel uitval kent, en ouderejaars nationaal en internationaal verspreid zijn voor stages en minors. De resultaten van deze enquête zijn voorlopig en dienen voorzichtig te worden geïnterpreteerd. Er worden geen definitieve conclusies getrokken op basis van dit onderzoek alleen. Echter bieden de cijfers een vergelijking met bestaande onderzoeken. Het tweede onderzoek, uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek, toont aan dat het aantal studenten met een migratieachtergrond in bacheloropleidingen is gestegen. Toch blijft hun aandeel binnen de totale studentenpopulatie relatief klein. Voor aanvullende inzichten is gesproken met socioloog Aya Ezawa, Diversity Officer aan de Universiteit van Leiden. Zij biedt waardevolle sociologische perspectieven op de keuzes van studenten met een migratieachtergrond en helpt de resultaten in een bredere context te plaatsen. Haar expertise draagt bij aan een beter begrip van de data en de factoren die van invloed zijn op studiekeuzes.