Tussen 2015 en 2022 fluctueerden de cijfers over het museumbezoek over jongeren in Nederland veel. Van groeiende bezoekersaantallen in de jaren van voor de pandemie, tot een scherpe daling tijdens COVID-19. Alle musea zijn weer herstellende. Ook kinderen en jongeren zijn nog herstellende van de maatregelen rond de Coronacrisis. Hoe heeft het gebrek aan cultuur, effect gehad op kinderen en wat is het belang van het bezoek van musea door die kinderen?

Al lijkt het in de onderstaande grafieken dat er een daling te zien was in het museumbezoek in 2019, heeft er echter een stijging in het museumbezoek plaatsgevonden vergeleken met 2015. Die toename is volgens het CBS echter uitsluitend te zien bij de grote musea. De kleine musea trokken in 2019 wel iets minder bezoekers vergeleken met het jaar 2015.

Daarnaast is te zien dat geschiedenismusea de populairste zijn onder basisschoolleerlingen. Volgens kunsthistorica Hanneke Beynen komt dit doordat geschiedenis toegankelijk en minder abstract is dan bijvoorbeeld kunstmusea. “Het spreekt wellicht ook meer tot de verbeelding en is makkelijker te herleiden tot het dagelijks leven.”

Kunstmusea zijn, zoals te zien in de grafieken, beter bezocht door jongeren uit het voortgezet onderwijs dan kinderen van het basisonderwijs. Volgens Beynen is dit voornamelijk te verklaren door het aanbod en de verwachting van primair onderwijs dat kunstmusea ingewikkelder zijn voor de jonge doelgroep.

Het is duidelijk te zien in de grafieken dat de Coronamaatregelen insloegen op de bezoekersaantallen als een bom. Dat is de reden van de zichtbare dalingen in 2020 en 2021. “In 2021 hadden de musea totaal zo’n 12,3 miljoen bezoekers, dat is 14 % minder dan een jaar eerder.” Toont het CBS aan.

Kunsthistorica en kunstgeschiedenis docent, Karin Braamhorst, vertelt over het belang dat jongeren op vroege leeftijd in aanraking komen met andere culturen dan die van henzelf. “Met terugwerkende kracht heb ik het enorm te doen met kinderen in de Coronaperiode. Die tijd heeft voor een ongelofelijke rem gezorgd op de ontwikkeling in een fase waarin je juist met elkaar moet ontmoeten. Het mag nooit meer gebeuren.

In deze tijd lijkt het dat veel dingen onpersoonlijker worden en verder weg van ons komen te staan. Daardoor gaan mensen opzoek naar authenticiteit en ervaringen om zich weer mens te kunnen voelen. Dat zal nooit verdwijnen en misschien zal dat juist alleen maar sterker worden.

Het is heel belangrijk dat kinderen een empathisch en een historisch besef kunnen ontwikkelen, waarin je jezelf in andere mensen leert te verplaatsen. Het is enorm belangrijk dat mensen, ook op oude leeftijd, in aanraking komen met iets dat buiten het bekende ligt. Het is mooi als er een moment ontstaat dat een kind begrijpt dat er zaken zijn die een ander heeft meegemaakt en heeft weergegeven in een kunstwerk. Terwijl ze buiten hun eigen grenzen treden, ontmoeten ze iemand anders.

Een mooi voorbeeld van een museum dat budget en ruimte vrijmaakt om kinderen in dit proces te begeleiden is het Hartmuseum in Amsterdam, dat vroeger Hermitage heette, dat een speciale afdeling in het museum gereserveerd hebben voor educatie aan schoolkinderen van Amsterdam. Daar bedenken ze opdrachten bij een bepaalde tentoonstelling op een creatieve manier. Het helpt kinderen om verhalen te vinden en nieuwe perspectieven te ontdekken, wat waardevol is in hun ontwikkeling.”

Dataverantwoording:

De dataset van het CBS reikt niet verder dan van 2015 tot en met 2022. Deze periode heb ik gekozen om de relevantie van de inslag van de Coronaperiode uit te drukken en het gemist van cultuur in het leven van jongeren uit te zoeken.

Bronnen:

Museumtijdschrift. (2024, 16 januari). Verwacht record aantal museumbezoekers in 2023 – Museumtijdschrift. https://museumtijdschrift.nl/artikelen/nieuws/verwacht-record-aantal-museumbezoekers-in-2023/

Centraal Bureau voor de Statistiek. (2020, 19 november). 2019 jaar van groei voor musea. Centraal Bureau Voor de Statistiek. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/47/2019-jaar-van-groei-voor-musea#:~:text=Nederlandse%20musea%20werden%20in%202019,grote%20musea%20(19%20procent).

Erfgoedmonitor – Dashboard – Museumbezoek – Nederland. https://erfgoedmonitor.cultureelerfgoed.nl/mosaic/dashboard/museumbezoek