Stel je voor: je zit televisie te kijken op de bank, wanneer het plots begint te trillen. Het televisiemeubel, de glazen op tafel, alles trilt. Enkele momenten later is het weer stil, doodstil. Dat is wat de mensen in Groningen nog steeds maandelijks meemaken. 

De trein komt, na het stoppen op een aantal kleine stationnetjes, eindelijk aan op het juiste station. Bij het uitstappen valt het direct op hoe smal de perrons zijn, wat gelijk verraad dat het een uithoek is. Tegenover staat een andere trein te blazen, terwijl een typische geur in de lucht overheerst, een geur die enkel te vinden is op stations in een uitgestrekte, rustige hoek van Nederland. Het geluid wordt sterker, waarna eerst de ene, en dan de andere trein verdwijnt in de duisternis. De rode lampen aan de achterkant van de trein verdwijnen langzaam maar zeker uit zicht. Het spoor eenmaal overgestoken valt het forse witte stationsgebouw op. Enkele anderen zijn uitgestapt op het station en ieder vervolgt doelgericht hun weg. Een auto rijdt rustig door de straat die grenst aan het station, voor het imposante stationsgebouw langs. Verder is het er stil, heel stil, Bij het uitademen condenseert de adem, waardoor de talloze kleine waterdruppeltjes zichtbaar worden en zorgen voor een witte waas in de lucht.

Zodra je voorbij het station loopt, zie je de plaatselijke dorpscafé, die op dit vroege tijdstip nog gesloten is. Er zijn slechts een paar straten, en iedere straat loopt op een manier naar de provinciale weg. De huizen in de straat zijn niet allemaal hetzelfde. Ze verschillen in vorm, bouwstijl en grootte. Ineens doemt er een groot grasveld in de verte op met een paar bij elkaar geraapte speeltoestellen. Links van het veld staan relatief moderne woningen, gekenmerkt door een robuuste en stevige bouwstijl. Deze huizen zijn duidelijk anders dan de andere woningen die grenzen aan het veld, waar ook het huis van Hielke staat. Hielke Buma is 29 jaar en inwoner van Baflo. Of, zoals ze in het Gronings zeggen, Bavvelt. Al zijn hele leven woont hij in de provincie Groningen en wordt hij dus geconfronteerd met de aardbevingen en de schade die de aardbevingen aanricht.

Hielke begint met een Gronings accent te vertellen hoe de aardbevingen voor hem zijn. ‘Zelf heb ik er veel last van, maar omdat ik een huurhuis heb, hoef ik mij minder druk te maken over de schaderegelingen. Mijn ouders zijn wel lange tijd bezig geweest met het krijgen van geld om het huis op te knappen.’ In 2021 is het huis van Hielke gerenoveerd, omdat er scheuren binnen en buiten het huis te zien waren. Amper vijf jaar later zitten er opnieuw scheuren in het huis, dankzij de bevingen.

Tijdens een rondleiding door zijn niet al te grote, maar des te knussere gelijkvloerse woning laat hij een scheur zien. De scheur zit boven de deur tussen de woonkamer en de keuken, die weer aan de voordeur verbonden is. ‘Deze is van niet al te lang geleden en heb ik recent moeten melden. Volgend jaar, als mijn huis aangepakt wordt, dan gaan ze dit oplossen,’ vertelt hij op een rustige toon. Terwijl Hielke zich klaarmaakt om te gaan werken vallen er nog twee scheuren op, waarvan een grote.

Verreweg het grootste gasveld in Groningen, het Groningenveld, is sinds 1 oktober 2024 gesloten, maar na de sluiting van het veld, houden de aardbevingen nog altijd aan. Het aantal bevingen is wel sterk afgenomen, zoals in de grafiek te zien is. Naast het Groningenveld zijn er nog 17 kleinere gasvelden in de provincie, die nog altijd gebruikt worden voor de winning. In de provincie heerst nog altijd angst, aangezien er kleinere gasvelden in de omgeving liggen die nog een gevaar kunnen vormen.

Al is het risico dat er bij een klein gasveld een aardbeving met de proporties van het Groningenveld zou kunnen ontstaan heel laag, zo legt Cynthia Heijne, woordvoerder van Staatstoezicht op de Mijnen, uit. ‘Als je enkel technisch kijkt naar de mate van aardbevingen die kunnen plaatsvinden, of de hoeveelheid bodemdaling die zo’n klein veld oplevert, dan hoef je je daar geen zorgen om te maken. De risico’s zijn niet te vergelijken met het Groningenveld, waar echt sprake was van een hoog veiligheidsrisico en waar aardbevingen kunnen optreden die zo heftig zijn dat huizen kunnen instorten. Wel kan ik mij heel goed voorstellen dat mensen die al last hebben en wachten totdat ze eindelijk aan de beurt zijn voor het laten versterken van hun huis, niet zitten te wachten op mogelijke schade van aardbevingen van een klein gasveld onder hun voeten. Dat is natuurlijk een extra zorg.’

Toch zijn er nog altijd partijen die de gaskraan in het Groningenveld opnieuw open willen draaien. Zowel JA21 als Forum voor Democratie pleiten voor het heropenen van het veld. Daarnaast staat in het verkiezingsprogramma van Belang van Nederland (geen zetel in de Kamer) hetzelfde idee. Dit leidde tot verbaasde reacties bij andere partijen. Zo citeerde Jimmy Dijk (SP) in de Tweede Kamer de Groningse zanger Ede Staal, om daarna de vraag te stellen aan Joost Eerdmans (JA21) of Groningen er voor JA21 wel toe doet.

‘Voorzitter, het is de lucht achter Uithuizen, het is het torentje van Spijk, het is de Westpolder langs de dijk. ’t Is mijn land, mijn Hogeland. Weet u van wie dit is?’

Met de verkiezingen is de gaswinning in Groningen dus opnieuw een belangrijk thema. Het heeft te maken met de energietransitie waar Nederland zich op dit moment in bevindt. Enerzijds moet Nederland verduurzamen, anderzijds wil het land zo snel mogelijk onafhankelijk worden van geïmporteerde energiebronnen. Zo blijkt uit cijfers van het CBS dat Nederland in 2024 voor 78 procent afhankelijk is van buitenlandse energie. Drie partijen willen daarom de gaskraan in het Groningenveld weer opendraaien, om het proces naar onafhankelijke energievoorziening te versnellen.

Naast dat gaswinning het duurzame aspect van de energietransitie in de weg zit, voelt het ook als een klap voor Groningers. De hersteloperatie is nog altijd niet afgerond, terwijl er al wel weer over gaswinning in het Groningenveld wordt gesproken. De partijen beweren dat gaswinning mogelijk is op een veilige manier. Echter valt het te betwijfelen, aangezien het Staatstoezicht op de Mijnen tot de conclusie komt dat de veiligheid in Groningen nog altijd zorgelijk is. Kwetsbare gebouwen kunnen geheel of gedeeltelijk instorten bij een aardbeving, vanwege de relatief ondiepe bevingen. De grond bevat veel klei, wat de veiligheid niet bevordert. Gaswinning lijkt dus niet op een veilige manier mogelijk.

‘Het lange wachten veroorzaakt bij mij vooral stress, maar de mensen hier gaan er psychisch aan onderdoor. Het is daarom ook moeilijk om erover te praten, omdat je ziet wat voor pijn het bij de mensen hier doet,’ zo vertelt Hielke. ‘Veel straten en dorpen zijn onherkenbaar veranderd, omdat de beschadigde, oude huizen plaats moesten maken voor nieuwbouw. Dat doet wat met de mensen.’ Voor de gezondheid en het welzijn van de Groningers is het dus belangrijk om de hersteloperatie zo snel mogelijk af te ronden. Op het huidige tempo zou het in 2034 afgerond moeten worden, terwijl de deadline voor 2028 staat. De hersteloperatie gaat dus nog allerminst soepel.

Voor Hielke voelt Den Haag ook als een ‘ver-van-mijn-bed-show’. Hij voelt zich nauwelijks gehoord door de politiek. ‘Het lijkt alsof Nederland voor Den Haag boven Zwolle ophoudt. Er gebeurt weinig aan, bijvoorbeeld, het sluiten van kleinere gasvelden, zoals het gasveld bij Warffum. De politieke partijen die voor de gaswinning in Groningen zijn, weten helemaal niks van de pijn die veel Groningers voelen.’

Voor de toekomst heeft Hielke een duidelijke visie. ‘Ik hoop dat de versterkingsoperatie doorgezet wordt en zo snel mogelijk wordt afgerond, maar ook dat we overgaan naar nieuwe energiebronnen, zodat het gas hier mooi onder de grond kan blijven. Dan kunnen we als Groningers een mooie toekomst tegemoet gaan in een veilige en leefbare provincie.’