Een fluistering van licht, zo zacht,
die op het water danst bij nacht.
De wereld slaapt, de tijd verdwijnt,
een sterrenzee die dromen lijmt.Een zucht, een briesje, stille kracht,
de nacht vertelt wat jij verwacht.
In schaduw waar de rust begint,
vindt schoonheid jou, zo onbemind.
Dit is een kort gedicht met een rijm structuur van AABB. Dit gedicht behandelt zowel de schoonheid als de duistere kant ervan. Dit gedicht maakt gebruik van symboliek en metaforen. Wat vindt u van dit gedicht?
Dit gedicht hierboven is volledig gegenereerd door ChatGPT, GPT 3.5. Dit heb ik gedaan met de prompt: “Schrijf een kort heel mooi en prachtig gedicht.”
Uit een onderzoek van de Universiteit Pittsburgh blijkt dat de meeste deelnemers niet het verschil kunnen zien tussen AI-poëzie en poëzie van bekende dichters, waaronder Shakespeare. Zijn gedichten werden lager beoordeeld, dan de AI-gedichten die gegenereerd werden in de stijl van Shakespeare.
AI-expert en dichter Aaron Mirck legt uit waarom mensen AI-gedichten hoger waarderen dan menselijke gedichten: ‘Er zijn twee mogelijke verklaringen: óf AI is uitzonderlijk goed in het structureren van poëzie, óf we herkennen het verschil tussen AI en menselijke poëzie niet meer. Poëzie is per definitie paradoxaal en speelt met logica. Omdat AI grammaticale inconsistenties produceert en niet logisch werkt, zou je kunnen zeggen dat het in staat is poëzie te creëren. Tegelijkertijd mist AI menselijke ervaringen zoals emoties en absurditeiten uit het dagelijks leven.’
De respondenten van het onderzoek waren voornamelijk geen poëzie-experts, wat mogelijk verklaart waarom AI-gedichten zo hoog werden beoordeeld. Hun waardering roept echter belangrijke vragen op over hoe kunstmatige intelligentie en creativiteit samensmelten.
Naar aanleiding van dit onderzoek heb ik onderzocht hoe erg kunstmatige intelligentie speelt onder dichters. Daarvoor heb ik een enquête opgesteld van 16 vragen. Eén van de vragen ging over of dichters gebruik maken van ChatGPT. Van de 31 respondenten, zijn er een aantal die ja hebben gezegd, maar om meer te weten over de dichters zelf is er een visualisatie gemaakt met hoe vaak de respondenten gedichten schrijven.
Ongeveer 71% schrijft dus maandelijks of vaker gedichten. Wanneer deze gedichten worden geschreven, schrijft een klein percentage gedichten met ChatGPT. Om meer te laten zien over het onderzoek en het gebruik van AI onder dichters, is een visualisatie gemaakt:
In deze visualisatie is te zien dat 81% geen ChatGPT gebruikt. 19% van de dichters gebruikt dit wel.
Drie jaar geleden was ChatGPT er nog niet, alleen GPT-3 bestond toen, waardoor het gebruik destijds een stuk minder was dan nu.
In korte tijd is de invloed van AI aanzienlijk gegroeid, aldus het AI-indexrapport van de Universiteit van Stanford. Op 30 november 2022 is ChatGPT gelanceerd. Hieronder is een datavisualisatie te zien over hoe gemiddelde Nederlanders tegen AI aankijken. De dataset is gemaakt door de universiteit van Stanford en toont de verschillen in meningen tussen 2022 en 2023.
De tijdlijn hierboven loopt tot 2023. Binnen een jaar zijn de meningen van mensen over AI aanzienlijk veranderd. “Dit is niet bijzonder,” stelt Aaron Mirck. Omdat AI zo snel groeit is het volgens hem logisch dat mensen nu plotseling de potentie en bedreiging ervan inzien.
Dit artikel is gebaseerd op een research verslag dat leidde met de hypothese dat dichters andere manieren vinden om authentiek te blijven door de opkomst van AI.
-Onder aan van het artikel staat een onderzoek verantwoording-
In mijn onderzoek ging ik uit van de hypothese dat de opkomst van AI dichters uitdaagt om nieuwe manieren te vinden om authentiek te blijven. Het idee was dat kunstmatige intelligentie niet alleen een hulpmiddel zou zijn, maar ook een zekere druk zou uitoefenen op dichters om hun unieke stem en creatieve signatuur te bewaken.
Deze hypothese bleek echter niet te kloppen, zoals de antwoorden uit mijn enquête laten zien. Om een beter beeld te geven van hoe dichters naar AI kijken, staat hieronder een visualisatie van de resultaten:
Wat hieruit opvalt, is dat de meeste dichters AI voornamelijk als een hulpmiddel beschouwen en het niet zien als concurrentie. ChatGPT heeft voor de meeste respondenten geen invloed op hun dichtkunst. Dit resultaat wijkt af van mijn aanvankelijke verwachting, waarin ik dacht dat dichters zich meer uitgedaagd of zelfs bedreigd zouden voelen door de snelle ontwikkeling van AI in de creatieve wereld.
Daarnaast blijkt ook dat dichters over het algemeen geen grote bewijsdrang ervaren ten opzichte van AI. Ze voelen niet de noodzaak om zichzelf of hun werk te definiëren in relatie tot wat AI kan creëren. Dit komt duidelijk naar voren in de volgende visualisatie:
Samenvattend laat mijn onderzoek zien dat AI voor veel dichters eerder een technische hulpmiddel is dan een artistieke bedreiging. De meeste dichters blijven trouw aan hun eigen creatieve proces en zien geen reden om zich door AI uit het veld te laten slaan.
AI-expert en dichter Aaron Mirck vertelt dat hij zelf ook een onderzoek heeft gedaan. Hij heeft zijn eigen gedichten en gedichten die aangepast zijn door ChatGPT allebei op Instagram gepost en de AI-gedichten kregen veel meer likes en interesse dan zijn eigen geschreven gedichten. ‘Eerst dacht ik; zijn mijn gedichten dan een stuk slechter? Eerst schrok ik wel, maar uiteindelijk kwam ik er wel achter dat AI de menselijke creativiteit niet over kan nemen. Uiteindelijk bleek dat het samenspel tussen mens en machine het meest interessant is. Ik zie mijn rol als dichter verschuiven van componist naar curator.’
Hoewel hij veel lezingen geeft over AI en er experimenten mee doet, heeft AI volgens hem geen grote invloed op zijn leven als dichter. ‘Voor mij voelt AI meer als een speelse toevoeging dan als een bedreiging. Dichters vinden ‘makership’ en identiteit vaak belangrijker. Kijk naar bekende dichters: hun identiteit als dichter maakt hen interessant, niet alleen hun teksten. AI kan goede poëzie produceren, maar zonder een maker die het gezicht achter het werk is, zal het nooit echt groot worden,’ aldus Aaron Mirck.
Samenvattend is AI een veranderende factor in de kunstwereld, waarbij dichters er wel gebruik van maken, maar het op dit moment nog op kleine schaal gebeurt, waardoor het niet snel als een bedreiging wordt gezien. Het is belangrijk volgens een dichter en respondent van de enquête om neutraal om te gaan met ChatGPT en het niet te beschouwen als een vijand of koning, maar eerder als een collega die onder jouw niveau is. ‘Ik lees en zie wat ChatGPT doet en neem waar nodig advies aan, maar ik neem teksten niet zomaar klakkeloos over.’ Veel dichters zien AI ook niet als concurrentie of een bedreiging omdat ze kunstmatige intelligentie in nature niet authentiek vinden en ze vinden ze hun eigen gedichten wel authentiek.
Onderzoek verantwoording
Voor dit onderzoek is gebruikgemaakt van een combinatie van documentanalyse, interviews en kwantitatieve data. De documentaire bronnen omvatten literatuur en rapporten over kunstmatige intelligentie (AI) en poëzie, waarbij relevante inzichten zijn geanalyseerd en toegepast. Daarnaast zijn zes mondelinge bronnen geraadpleegd, bestaande uit experts op het gebied van AI en/of poëzie.
Een van de belangrijkste geïnterviewde experts is Aaron Mirck, dichter en spreker over AI en technologie. Hij is als bron gekozen vanwege zijn unieke combinatie van ervaring in het schrijven van poëzie en zijn expertise in het technologisch landschap.
Naast kwalitatieve data is ook kwantitatieve informatie verzameld via een eigen samengestelde dataset. Hiervoor is een enquête verspreid onder dichters, zowel ervaren als beginnende. Deze enquête had als doel om de percepties van dichters over AI en authenticiteit te onderzoeken. De verzamelde data is geanalyseerd en gebruikt om conclusies te trekken over de invloed van AI op de dichters.
De data die voor de meningen van Nederlanders is gebruikt, is afkomstig uit het AI Index 2024 Report van de Universiteit van Stanford, specifiek uit hoofdstukken 9.1.3 en 9.1.4, onder de sectie “Public Opinions” (https://aiindex.stanford.edu/report/#individual-chapters).
