Opnieuw dunne modellen op de catwalk, oude modetrends rondom het slanke lichaam die terugkeren en afslankmiddelen die aan populariteit winnen. Door deze ontwikkelingen is heel dun zijn weer in de mode. Was de body positivity-beweging dan slechts een trend? Hoewel er stappen zijn gezet richting meer diversiteit in de mode-industrie, keren traditionele, slanke schoonheidsnormen terug. Zijn we weer terug bij af?

Op de catwalk zijn er steeds vaker weer dunne modellen te zien, zegt de hoofdredacteur van de Britse vogue, terwijl er de laatste tijd juist meer aandacht was voor body positivity. De cijfers liegen er niet om: uit het Vogue Business Spring/Summer 2025 Size Inclusivity Report blijkt namelijk dat modellen met een ‘straight size’ (maat 32-36) maar liefst 94,9% van de catwalks van Spring/Summer 2025 vertegenwoordigen. Dit rapport onderzoekt elk seizoen de inclusiviteit van de catwalkpresentaties in de vier grootste modesteden ter wereld: New York, Londen, Milaan en Parijs. Slechts 5% van de modellen viel in de categorie ‘mid-size’ (maat 38-44) of ‘plus-size’ (maat 46+).”

Dat dunne modellen overheersen op de catwalk zien we niet alleen in deze cijfers, maar ook in bijvoorbeeld de comeback van de Victoria’s Secret Fashion Show. Afgelopen oktober keerde de Victoria’s Secret Fashion show terug. Dit lingeriemerk had in 2019 de jaarlijkse show geannuleerd, omdat ze onder andere veel kritiek kregen over het gebrek aan inclusiviteit en diversiteit in de shows. De show heeft nu een comeback gemaakt, en hoewel er dit keer wel plussize modellen en transvrouwen over de catwalk liepen, zijn er nog steeds verwijten over het gebrek aan inclusiviteit. Zo zouden dunne modellen nog steeds de boventoon voeren en dragen de plussize modellen meer bedekkende lingerie.

Heropleving oude trends rondom het slanke lichaam

Het traditionele slanke schoonheidsideaal lijkt dus opnieuw terrein te winnen. Zo keren oude trends terug, zoals de ‘heroin chic’-stijl uit de jaren ’90, waarin extreme magerheid, een bleke huid, holle ogen en een vermoeide uitstraling door de mode-industrie werden verheerlijkt.

Ook de Y2K-trend maakt nu een comeback. Deze trend, die zijn oorsprong vond in de vroege jaren 2000, kenmerkte zich door low-waisted broeken, crop tops en minirokjes. Het is een stijl die sterk gepaard gaat met het slanke lichaam.

Maar waarom komen dit soort trends nu weer terug? Lisa Goudsmit, Head of Digital Vogue in Nederland, zegt: “Trends volgen vaak een cyclus van 20 tot 30 jaar. Daardoor duiken stijlen zoals heroin chic en Y2K nu weer op. Twee tot drie decennia geleden zagen we de opkomst van extreem dunne modellen, zoals Paris Hilton en Kate Moss. Zij droegen de Y2K-stijl, met broeken die laag op de heupen zaten en waarbij je de heupbotten kon zien. Dat werd toen als mooi beschouwd. Het was natuurlijk een onrealistisch ideaal, maar het was het schoonheidsbeeld van die tijd”, aldus Goudsmit.

De heropleving van dit soort trends versterkt dus het idee van slankheid als ideaal. Volgens Goudsmit heeft de coronaperiode daar ook een rol in gespeeld. “Tijdens de coronatijd zaten veel mensen thuis in hun joggingpak, en het was oké om te zijn wie je bent. Nu die periode voorbij is, ligt de focus weer veel meer op hoe we eruitzien, waardoor dit soort trends terugkeren.”

Ontstaansgeschiedenis van het slanke schoonheidsideaal

Maar waarom is het slanke schoonheidsideaal zo diep geworteld in onze samenleving? Om dat te begrijpen, moeten we terug naar de 20e eeuw. In die tijd onderging het schoonheidsideaal in de westerse wereld een grote verandering. In het verleden werd het ‘Rubens’ figuur, met een voller lichaam, geassocieerd met welvaart en werd dit als ‘mooi’ beschouwd. Begin 20e eeuw verschoof dit ideaal naar het slanke lichaam. Deze verandering werd mede veroorzaakt door de opkomst van medicalisering: overgewicht werd steeds meer gezien als een medisch probleem dat professionele zorg vereiste. Obesitas werd gepresenteerd als een ziekte met ernstige gevolgen. Dit kreeg veel aandacht doordat de medische wereld, de farmaceutische industrie, overheden en de media het belang van afvallen voor de gezondheid benadrukten, wat het idee van slank zijn als gezondheidsideaal versterkte.

Daarnaast heeft de opkomst van massaproductie in de mode bijgedragen aan de verschuiving naar het slanke lichaam als ideaalbeeld. Volgens socioloog Luuc Brans heeft deze ontwikkeling ervoor gezorgd dat we ons steeds meer richten op ons uiterlijk. Brans is zelf model geweest en is nu sociologisch onderzoeker aan de KU Leuven, waarbij hij onder andere diversiteit in de mode-industrie onderzoekt. “Vroeger hadden mensen misschien twee of drie paar outfits en waren het vooral de hogere klassen die zich bezighielden met hun uiterlijk. Tegenwoordig is deze focus verspreid over alle maatschappelijke lagen, en kopen we met z’n allen enorm veel kleding. Hierdoor is iedereen nu voortdurend bezig met hoe we eruitzien.'”

Bovendien werd kleding vroeger op maat gemaakt, waardoor er minder uniforme standaarden voor lichaamsvormen bestonden. Maar met de opkomst van massaproductie werden er standaardmaten geïntroduceerd, van XS tot XL. Dit leidde ertoe dat lichamen veel gemakkelijker met elkaar vergeleken konden worden.

Volgens Brans speelt de opkomst van de diensteconomie óók een grote rol: “Door de verschuiving naar een economie waarin veel mensen in de dienstverlening werken, komen we dagelijks in contact met anderen. Hierdoor is het van groot belang hoe je jezelf presenteert, en ontstaat er een sterke druk om er goed uit te zien.”

Associatie met discipline en gezondheid

Volgens Brans is de wens om slank te zijn een maatschappelijk vormgegeven verlangen en niet iets wat inherent in ons zit. “Uit evolutionair perspectief vinden we heel slanke vrouwen niet per se mooier, maar we hebben als maatschappij stilzwijgend afgesproken dat slank beter is. Slankheid wordt gezien als bewijs dat je jezelf kunt beheersen in de verleiding van het ongezonde eten om ons heen. Mensen associëren het met discipline en het vermogen om goed voor jezelf te zorgen.”

Volgens Annelies van den Haute, psycholoog en seksuoloog gespecialiseerd in body positivity, wordt een slank lichaam vaak geassocieerd met gezondheid. “In onze maatschappij ligt de focus sterk op gezondheid, en door het hardnekkige slanke schoonheidsideaal wordt een slank lichaam voor veel mensen gelijkgesteld aan gezond zijn. Terwijl de manier waarop je lichaam eruit ziet niet per se een directe link heeft met je werkelijke gezondheid.”

Het slanke ideaal als verkoopstrategie

Sinds slankheid het nieuwe ideaalbeeld werd, heeft de mode-industrie daar flink op ingespeeld. Slanke modellen werden steeds vaker gepresenteerd op de catwalk en in modebladen. “De mode-, beauty- en dieetindustrie hebben het slanke schoonheidsideaal commercieel omarmd. Ze willen ons simpelweg zoveel mogelijk producten verkopen”, zegt Brans.

Kleine sample sizes

Volgens Lisa Goudsmit spelen de zogenoemde ‘sample sizes’ uit de mode-industrie ook een belangrijke rol in het in stand houden van slankheid als schoonheidsideaal. Tijdens het ontwerpen van een nieuwe collectie worden kledingstukken in één standaardmaat gemaakt, de sample sizes. Traditioneel zijn sample sizes erg klein, meestal rond maat 34. Ontwerpers beperken zich vaak tot één standaardmaat voor kledingprototypes. “Als je ontwerpers vraagt waarom de sample sizes zo klein zijn, geven ze een technisch antwoord. Ze zeggen dat het simpelweg makkelijker is om kleding te maken voor een lichaam zonder welvingen. En daarnaast zou het sneller gaan om een kledingstuk passend te krijgen op een ‘plat’ lichaam”, vertelt Goudsmit.

Volgens Luuc Brans kan de maat van zo’n sample size wel worden aangepast als modehuizen dat echt zouden willen, maar dit gebeurt niet. “Er is vanuit de mode-industrie een gebrek aan bereidheid om dit te willen veranderen.”

Omdat sample sizes vaak klein worden gemaakt, ontstaat er binnen de mode-industrie een grote vraag naar slanke modellen. Modellenbureaus spelen hierin een sleutelrol door specifiek te zoeken naar modellen die aan deze eisen voldoen. Zo hanteren bureaus bijvoorbeeld vaak nog steeds een heupmaat van 90 cm als standaard, ook al is dat niet voor elk meisje een gezonde maat. Verschillende Nederlandse modellenbureaus is gevraagd te reageren op waarom zij deze eis nog steeds hanteren en hoe hun selectieprocedures precies werken. Geen van hen wilde reageren.

Wiens verantwoordelijkheid?

Wie is verantwoordelijk voor het in stand houden van die slanke normen? Zijn het de modemerken, de ontwerpers, de modellenbureaus? Volgens Brans wijst iedereen naar elkaar. “De verantwoordelijkheid ligt bij de gehele industrie, maar iedereen duwt de verantwoordelijkheid weg. Ze moeten stoppen met het afschuiven van schuld en in plaats daarvan samenwerken om goede afspraken te maken die diversiteit en inclusiviteit bevorderen”, vertelt Brans. Omdat niemand verantwoordelijkheid neemt, blijft het slanke schoonheidsideaal bestaan. Het is een vicieuze cirkel die moeilijk te doorbreken lijkt.

Sociale media

Bovendien spelen sociale media tegenwoordig een grote rol in het versterken van het idee dat slank zijn beter is. “Via sociale media houden we elkaar voortdurend in de gaten en zien we dagelijks talloze ‘perfecte’ plaatjes,” zegt Brans. “Denk aan TikTok-video’s van influencers met super slanke lichamen, beautyfilters die je ‘mooier’ maken, en de selfie-camera’s op onze telefoons. Dit alles zorgt ervoor dat we constant worden geconfronteerd met anderen én met onszelf. Zo ontstaat er een continue druk om er goed uit te zien. En in deze maatschappij betekent ‘goed’ vaak nog steeds slank”, stelt de socioloog.

“Wanneer trends zoals de Y2K-stijl veelvuldig voorbij komen op sociale media, ontstaat al snel de indruk dat je eraan mee moet doen”,  zegt psycholoog en seksuoloog Van den Haute. “Anders krijg je het gevoel dat je er niet bij hoort. Als je telkens dezelfde beelden ziet van mensen met een ‘perfect’ leven en een slank lichaam, beïnvloedt dat hoe je naar jezelf kijkt. Die constante blootstelling kan een druk creëren om je levensstijl aan te passen.”

Afslankmiddelen

Ook het populairder worden van afslankmiddelen laat zien dat het streven naar een slank lichaam nog altijd sterk leeft binnen onze samenleving. Medicijnen als Ozempic hebben de westerse dieetcultuur ingrijpend veranderd door hun belofte van een enorme gewichtsafname. Het middel is steeds gemakkelijker off-label verkrijgbaar en wordt bovendien volop gepromoot op sociale media, wat heeft geleid tot een enorme stijging in het gebruik ervan. In 2019 kregen 0,8 op elke duizend mensen een voorschrijving van het middel, en in 2023 was dit aantal gestegen naar 6,3 op elke duizend mensen. Dat is bijna acht keer zoveel.

Lisa Goudsmit legt uit: “De aanwezigheid van dunne modellen op de catwalk of in fotoshoots versterkt het idee dat slank zijn het schoonheidsideaal is. Mensen krijgen het gevoel dat ze er ook zo uit moeten zien. Als de media vervolgens makkelijk praten over het gebruik van middelen zoals Ozempic om snel af te vallen, zie je dat steeds meer mensen die stap zetten. Dat is een zorgelijke ontwikkeling.” Middelen als Ozempic dragen zo bij aan het idee van magerheid als ideaal en maken slank zijn opnieuw tot een trend.

Grote impact op welzijn vrouwen

Slanke lichamen als trend hebben niet alleen invloed op de modellen zelf, maar ook voor heel veel (jonge) vrouwen in de samenleving. Van den Haute benadrukt dat dit grote gevolgen kan hebben voor zowel hun mentale als fysieke welzijn. “Veel vrouwen zijn gevoelig voor het constante zien van slanke lichamen in de media en mode, wat een enorme druk kan creëren om aan dat ideaal te voldoen. Dit kan leiden tot een negatief lichaamsbeeld en problemen met hun zelfvertrouwen. Vaak besteden ze veel tijd en energie aan het aanpassen van hun lichaam aan dit schoonheidsideaal, maar als dat niet lukt, kunnen ze depressieve gevoelens ontwikkelen en zich terugtrekken uit sociale situaties.” Daarnaast waarschuwt Van den Haute dat dit bij sommige vrouwen zelfs kan leiden tot het ontwikkelen van een eetstoornis.

Eetstoornisexpert Eric van Furth bevestigt dit. Volgens hem is het overduidelijk dat de culturele druk om een slank lichaam na te streven, bijdraagt aan het ontstaan van eetstoornissen. “Wanneer kwetsbare vrouwen voortdurend slanke lichamen zien in de media en modewereld, kan dat hen aanzetten om een lichaamsideaal na te streven dat biologisch gezien niet bij hen past. Als ze doorschieten in het afvallen, kan dit leiden tot het ontwikkelen van een eetstoornis.”

Volgens Van Furth begint het bij velen met een eetbuistoornis, waarvan sommigen later boulimia nervosa ontwikkelen. Deze mensen voelen zich schuldig over hun eetbuien en proberen deze te compenseren door te braken of extreem te sporten. Een kleine groep slaat door en ontwikkelt extreem ondergewicht, wat leidt tot anorexia nervosa. “Met meer acceptatie van diverse lichaamsvormen zouden eetstoornissen minder vaak voorkomen,” zegt Van Furth.

De druk om te voldoen aan het slanke schoonheidsideaal heeft dus een grote impact op het welzijn van (jonge) vrouwen. Daarom is het essentieel om diversiteit en inclusiviteit in de mode-industrie te bevorderen. “Het is cruciaal dat de diversiteit in de samenleving wordt weerspiegeld in de media en mode,” zegt Van den Haute. “Als er maar één standaard lichaamstype wordt gepresenteerd, verliezen mensen de mogelijkheid om zich daarin te herkennen. Die herkenning is juist van groot belang, omdat het mensen het gevoel geeft dat ze erbij horen. Representatie en rolmodellen die verschillende soorten lichamen laten zien, zijn daarom onmisbaar.”

Body-positivity

Omdat diversiteit juist zo essentieel is in de media en mode, ontstonden er tegenbewegingen. De weerstand tegen het slanke schoonheidsideaal groeide en leidde uiteindelijk tot de opkomst van de body positivity-beweging. Deze beweging stelt zich kritisch op tegen het slanke schoonheidsideaal en benadrukt het belang van zelfacceptatie, ongeacht maat, vorm, huidskleur, geslacht of fysieke beperkingen. Hoewel de wortels van body positivity teruggaan tot de jaren ’60, kreeg de beweging pas echt momentum in de jaren 2010. Sindsdien verschenen er in de mode en media steeds vaker diverse lichaamsbeelden.

De body positivity-beweging leek aanvankelijk een grote revolutie, maar met de terugkeer van het oude slanke schoonheidsideaal rijst de vraag of het uiteindelijk niet gewoon een voorbijgaande trend was. “Het is altijd éven een statement, maar dat statement wordt nooit langdurig geïncorporeerd. Dat is helaas met al het schoonheidsactivisme zo”, zegt Luuc Brans.

Volgens de socioloog bestaat er binnen modehuizen een cyclus van tijdelijke diversiteit, gevolgd door een terugkeer naar traditionele schoonheidsidealen. “Modehuizen houden elkaar continu in de gaten in hoe zij hun modellen presenteren. Wanneer één merk zich onderscheidt door meer diverse modellen te tonen, biedt dat kortstondig een commercieel voordeel door een inclusieve uitstraling. Maar zodra andere merken dit ook overnemen, verdwijnt dat voordeel. Teruggrijpen naar traditionele schoonheidsidealen wordt dan een ‘veiligere’ keuze om relevantie en exclusiviteit te behouden.”

Volgens Brans zijn er ook veel tegenkrachten tegen body positivity. “Bijvoorbeeld de plastische chirurgie-industrie en de dieetindustrie. Zij verdienen geld aan het tegendeel van body positivity, door mensen te laten geloven dat ze moeten veranderen. Deze tegenkrachten zijn helaas nog altijd groter.”

Vooruitgang geboekt  

Hoewel het traditionele slanke schoonheidsideaal weer de kop opsteekt, heeft de body positivity-beweging ook een blijvende impact gehad. “We hebben veel geleerd van de body positivity-beweging, en er is zeker ook vooruitgang geboekt”, zegt Lisa Goudsmit.

Marvy Rieder, directeur van ‘The Model’s Health Pledge’ – een initiatief dat zich richt op het bevorderen van de gezondheid en het welzijn van modellen – ziet dat modemerken steeds vaker ‘gedwongen’ worden inclusiever te denken. “De samenleving accepteert anno 2025 geen eenzijdig slank lichaamsbeeld meer. De roep om meer diversiteit blijft bestaan. Modemerken moeten wel inspelen op wat de maatschappij vraagt, ook al gebeurt dat soms tegen hun wil in. Anders dalen de verkoopcijfers”, stelt Rieder. “Dat de diversiteit volledig verdwijnt, zie ik dus niet gebeuren”.

De heropleving van het traditionele slanke schoonheidsideaal en het voortbestaan van body positivity coëxisteren dus naast elkaar.

Nieuwe initiatieven  

Dat die diversiteit in de mode-industrie toch bestaat, laten verschillende initiatieven zien. Een voorbeeld van een initiatief om meer diversiteit en inclusiviteit in de modewereld te bevorderen, is het modellenbureau ‘Inbetween Models’, opgericht door model Terry Groenen. Zij wilde model worden, maar er werd altijd gezegd dat ze moest afvallen om aan bepaalde maten te voldoen, terwijl er aan de andere kant werd gezegd dat ze moest aankomen om een plussize model te kunnen worden. “Dat was heel verwarrend voor mij en heeft mij aan het denken gezet. Ik merkte dat er twee eisen waren; of heel dun, of plussize. Er was eigenlijk helemaal niks voor die tussencategorie en dat is iets wat ik graag wilde creëren.”  Om die reden heeft Groenen het modellenbureau ‘Inbetween Models’ opgericht, een bureau dat modellen vertegenwoordigt die tussen de conventionele ‘rechte’ en ‘plussize’ maten vallen. Op die manier zet zij zich in voor meer diversiteit en gezondheid in de mode-industrie.

“Met Inbetween Models willen we de mode-industrie veranderen. We willen laten zien dat je goed bent zoals je bent en dat je je niet hoeft aan te passen aan bepaalde schoonheidsidealen. Op die manier kunnen onze modellen als rolmodellen fungeren. Zo kun je aan de consument laten zien dat je goed bent zoals je bent.”

Wat dient er te veranderen?

Marvy Rieder ziet wet- en regelgeving als een belangrijke stap om inclusiviteit en diversiteit in de mode-industrie te bevorderen. “Dat kan de industrie helpen om gezamenlijke afspraken te maken en duidelijke standaarden te ontwikkelen,” zegt ze. “Zonder zulke standaarden doet iedereen maar wat, en dat leidt nergens toe. Een voorbeeld van zo’n standaard kan zijn het opstellen van normen die inclusiviteit in de mode stimuleren, of richtlijnen voor representatie in commercials. Die richtlijnen ontbreken op dit moment.” Daarnaast benadrukt Rieder het belang van bewustwording: “We moeten inclusiviteit blijven bespreken en het gesprek hierover actief voeren!”

Luister hier naar de aflevering van de podcast ‘Onder de Maat’, waarin journaliste Florien de Bruijn in gesprek gaat met voormalig model Thysia Huisman. Huisman werkte in de jaren ’80 en ’90 als model, een periode waarin trends zoals ‘heroin chic’ hun opmars maakten. Tijdens haar carrière ervoer ze grote druk vanuit de mode-industrie om te voldoen aan het extreem slanke schoonheidsideaal. Dit dwong haar om af te vallen, wat uiteindelijk leidde tot anorexia en later boulimia – aandoeningen waar ze jarenlang last van heeft gehad.

In deze aflevering deelt Huisman haar persoonlijke ervaringen binnen de modellenwereld en reflecteert ze kritisch op de huidige situatie in de mode-industrie. Ze ziet zorgwekkende parallellen met de trends uit haar tijd, die opnieuw in opkomst zijn. Huisman uit haar zorgen over de impact hiervan en waarschuwt jonge vrouwen voor de gevaren van het aanpassen van hun lichaam om te kunnen voldoen aan dit terugkerende slanke schoonheidsideaal.