Therapie komt in verschillende soorten en maten voor, waaronder tuintherapie. Rien Bogert (66) was 34 jaar tuintherapeut bij het behandelcentrum Fontein in Bosch en Duin. Hij is nu met pension, maar denkt graag terug aan die tijd als tuintherapeut.
Dieper in het bos, weg van de instelling, staat een glazen kas. De kas is omringd door verschillende planten en verscholen onder de klimop. Binnen in de kas staan verschillende planten en geweven mandjes. Er staat een tafel met zes stoelen eromheen. Als Rien Bogert naar binnen loopt, kijkt hij in het rond en neemt alles weer even op. “Net alsof ik weer thuis ben,” vertelt hij. 34 jaar was dit de werkplek van Rien, binnen de kas of buiten in de omgeving. Elke plek was wel te gebruiken voor tuintherapie. Als Rien terug denkt aan die tijd, vormt er een kleine glimlach op zijn lippen. “Deze kas hebben wij in 2004 gemaakt, om een beetje beschut te zitten,” zegt hij terwijl hij om zich heen wijst.
Van een tuinman naar een therapeut
Rien Bogert was niet zijn hele leven tuintherapeut. Hij is begonnen als hovenier, wat alweer 30, 40 jaar geleden is. In die tijd was het nog niet gebruikelijk om met machines te werken, zoals dat nu wordt gedaan. Rien begon last te krijgen van zijn rug en moest iets anders gaan doen voordat het slechter met hem zou worden. Zijn oudste broer had daar een oplossing voor. Zelf was zijn broer verpleegkundige en gaf Rien het idee om HBO-V te gaan voor verpleegkundige. Op zijn 28ste begon hij aan zijn vierjarige opleiding voor verpleegkundige. In 1990 kwam er in Bosch en Duin een behandelcentrum waar Rien werd aangenomen en begon hij als verpleegkundige. Lang was hij dat niet, want er was een patiënt die wat in de tuin wilde gaan doen als manier van therapie. “Ja, dat is toch jouw vak geweest, misschien vind je het leuk,” vertelde de directeur aan hem. Rien was inderdaad geïnteresseerd en nam het aanbod aan. Hij begon met wat gereedschap te kopen. In de tuin begon hij kleine dingen te doen, zoals het onderhouden van de tuin, schoffelen, grasmaaien, noem het maar op. Meer mensen werden hier enthousiast over en meer mensen gingen meedoen. Omdat er steeds een grotere vraag naar kwam, besloot Rien om er een therapie van te maken. En dat begon in 1990 en dat is daarna blijven doorgaan.
“Ik heb het een beetje zelf bedacht en het liep heel erg geweldig,” Jammer genoeg kwam Rien door iemand anders erachter dat het al bestond en er zelfs een opleiding voor was geweest, maar Rien kan daar wel om lachen. “Ik hebt iets uitgevonden wat er al eigenlijk was,”
De tuin
De tuin bestaat niet alleen uit de kas, maar eromheen staan ook verschillende hutten en allerlei belevingselementen. Zo staat er in het bos iets voor het thema hoop, thema boosheid en iets rond the basisemoties met een emotieplein. Een schuilplaats, schuilhut en een soort boomhut. Als mensen rondlopen, komen ze allerlei dingen tegen. Een therapiesessie was elke keer weer anders; soms nam Rien ze mee met een wandeling waar hij vertelde over bomen, planten en beestjes die ze tegenkwamen. “Ik zei nooit wat we gaan doen vandaag. Ik vroeg wat ze nodig hadden en hoe ze erbij zaten,” legt Rien uit.
De schuilhut Foto: Jasmijn Hinfelaar
Als Rien door het bos heen loopt, stopt hij bij de boomhut. De boomhut staat er als schuilplaats voor mensen op zich terug te trekken als het teveel voor ze wordt. Rien heeft dit gedaan vanuit een aanvraag van een van zijn patiënten. Die wilde graag een plek hebben om tot rust te komen en zicht terug te kunnen trekken. Rien is toen aan de slag gegaan om een veilige plek te kunnen maken voor de patiënten. Hij wilde namelijk niet dat dit een plek werd waar mensen een einde aan hun leven konden maken. Aan de hand van puzzelen en de perfecte plek te hebben om het neer te zetten, komt het volledig bij elkaar. “Het is wel het prachtstuk van de tuin,” zegt Rien als hij naar de hut kijkt. Het is voor hem een symbool geworden van wat hij allemaal heeft bereikt met zijn werk.
Buiten therapie
Buiten tuintherapie om was Rien Bogert nog steeds een verpleegkundige bij de Fontein, maar hij wilde meer mensen inspireren met tuintherapie. Hij had ook verhalen die hij wilde vertellen aan meer mensen dan zijn patiënten. Hij wilde mensen helpen en inspireren. In 2021 besloot hij samen met journalist Nadine Folkers, die zelf in 2014 ook bij Rien tuintherapie had gedaan, een boek te schrijven over tuintherapie. “Ik had dat boekje al zeven jaar in mijn pen zitten,” legt Rien uit. Het boekje heeft acht hoofdstukken en in elk hoofdstuk wordt er een stap gemaakt naar het creëren van nieuwe inzichten. Ook komen er verhalen langs van dingen die Rien heeft gezien tijden zijn werk als tuintherapeut.
“Het maken van dit boek was een droom die niet mooier kon uitkomen. Tuintherapie heeft mij en vele anderen tot bloei gebracht,” vertelt Nadine Folkers.
Betekenis
Na 34 jaar is de therapietuin nog steeds onderdeel van het aanbod bij de Fontein. Voor Rien Bogert is het avontuur jammer genoeg afgelopen en moest hij helaas met pensioen, maar voordat hij daar mee ging, moest hij op zoek naar de juist opvolger. Deze opvolger is Izak van Vuren geworden. “Tuintherapie is een inspiratie voor anderen,” vertelt hij. “Het helpt mensen met hun persoonlijke proces. Ik voel mij vereerd dat ik het heb mogen overnemen.”
“Pionieren, dat is wat Rien in de kliniek met tuintherapie deed. Een proces van jaren, maar met een bijzonder resultaat,” vertelt Helma de Vries, Regiodirecteur Midden.
Rien Bogert vindt het nog wel lastig om afscheid te nemen van zijn werk, iets waar hij zoveel jaren van heeft kunnen genieten. Maar toch kan hij deze fase koppelen aan zijn werk. “In de natuur zie je allemaal processen weer terug. Van leven, dood, ziekte, gezondheid, groei en bloei. En ik bloei nu door,” Rien doet het nu rustig aan en geniet lekker van zijn pensioen en denkt graag terug aan de mensen die hij geholpen heeft met zijn tuintherapie.
