Duurzame mode: van vervuilend naar verantwoord

Mariella Noto, socioloog en expert in duurzaamheid binnen de mode-industrie, zet zich in om de sector schoner te maken. Als een van de meest vervuilende industrieën ter wereld, kampt de modebranche al jarenlang met een groot probleem: schadelijke chemicaliën en milieubelastende productieprocessen. Mariella pakt dit aan door grote merken zoals Primark te adviseren en te helpen hun productieprocessen te verduurzamen. Met haar werk stimuleert ze merken en fabrieken om milieuvriendelijker te opereren en een positieve impact op de planeet te maken.

Volgens Mariella wordt er nog vaak gebruik gemaakt van goedkope, onveilige stoffen binnen de fast-fashion industrie: “Er zijn wel duizenden chemische stoffen die gebruikt worden bij het maken van kleding. Waar ik mij specifiek mee bezig houd, zijn de 14 soorten chemicaliën die ongeveer 13 jaar geleden pas officieel geïdentificeerd werden als extreem gevaarlijk voor mens en milieu. Je mag deze stoffen tegenwoordig ook echt niet meer gebruiken in kledingproductie, omdat ze zeer schadelijk zijn wanneer ze in hoge doses in de natuur terechtkomen.”

Schadelijke, maar goedkope stoffen

Een voorbeeld hiervan zijn zogenoemde PFAS stoffen (per- en polyfluoralkylstoffen) die kunnen worden gebruikt voor de coating van jassen om ze waterdicht te maken. Hoewel die stoffen goed werken, kunnen ze schadelijk zijn voor het menselijk lichaam. “Mijn doel is om te kijken hoe we veilige alternatieven kunnen verzinnen om die chemicaliën volledig uit te faseren zodat we een kledingstuk waterdicht kunnen maken, zonder gevaarlijke PFAS-chemicaliën hoeven te gebruiken,” legt Mariella uit.

“Die stoffen breken nauwelijks af en kunnen zich langzaam ophopen in het lichaam, wat in sommige gevallen zelfs kan leiden tot ziektes of problemen met voortplantingsorganen. Een ander voorbeeld is chroom-6, dat nog steeds in leerproducten kan voorkomen. Gelukkig werken veel grote ketens eraan om deze stoffen uit te faseren, maar bij sommige winkeltjes waarin het niet altijd duidelijk is waar ze hun kleding vandaan gehaald hebben, kan het nog gewoon voorkomen.

Daarnaast speelt de materiaalkeuze een rol in de duurzaamheid van de mode-industrie. Polyester wordt bijvoorbeeld gemaakt van fossiele brandstoffen, waarvan de mode-industrie het gebruik juist wil verminderen. Katoen bevat dat niet, maar katoen verbruikt daarentegen enorme hoeveelheden water. Biologisch katoen zou een alternatief kunnen zijn omdat het minder verbouwd wordt en er minder schadelijke pesticiden bij gebruikt worden, maar daarvan zijn de kosten per kilo hoger.

Wat het voor jonge mode-ontwerpers lastig maakt om met duurzame stoffen te werken, is dat zij vaak kleine hoeveelheden nodig hebben. Meestal worden duurzame chemicaliën namelijk in enorme hoeveelheden verkocht en als je die duurzame chemicaliën wil gebruiken in een mindere hoeveelheid, is het automatisch een stuk duurder voor de kleine ondernemer,” benadrukt Mariella.

Consumenten met gemakzucht

“Consumenten lijken tegenwoordig ook gemakzuchtiger te zijn,” zegt Mariella. “Voor duurzame kleding is vaak extra moeite nodig om het verhaal achter het product te begrijpen: wie het heeft gemaakt, waar het vandaan komt en of het echt duurzaam is. Veel mensen haken daarom af als iets niet eenvoudig te vinden is. Voor ondernemers met niche-producten kan het daarom onder andere lastig zijn om hun kleding zichtbaar te maken. Veel goede duurzame mode-ondernemingen blijven daarom vaak onbekend als ze niet actief in de schijnwerpers worden gezet.”

Toekomstperspectief duurzame mode-ondernemers

Tegenwoordig wordt duurzame en vintage kleding gelukkig steeds populairder. De Europese Unie heeft in april van 2024 een verordening aangenomen die gericht is op het verbeteren van de duurzaamheid van producten. Zo zal er bijvoorbeeld strenger gelet worden op kledingafval vanuit de Europese Unie. Dit initiatief is onderdeel van de bredere Europese Green Deal waarin ze streven naar een circulaire economie met hergebruik en waar hernieuwbare materialen centraal staan, wat de duurzaamheid van de mode-industrie verder zou moeten bevorderen.

Mariella kijkt positief naar de ontwikkelingen in de duurzame mode-industrie: “Grote merken hebben steeds meer behoefte aan ontwerpers met kennis van duurzaamheid, nieuwe materialen en upcycling. Kleinere ondernemers hebben helaas nog wel moeite om op te vallen, maar toch zie ik veel potentie in samenwerking. Zonder ondersteuning van organisaties of scholen, is het voor jonge ondernemers nog lastig om op eigen kracht door te breken. Het blijft een uitdaging omdat ze vaak met kleine budgetten werken.” Aldus Mariella Noto.

Een voorbeeld van een jonge duurzame mode-ondernemer is de 21-jarige Arianna Andela. Zij is na de modeopleiding van het ROC en na de Denim Jean School in Amsterdam, zelfstandig ondernemer geworden. Sinds kort is het balletje voor haar pas echt gaan rollen, toen ze haar eerste duurzame kledingproduct verkocht. Arianna kleedt zich zelf altijd duurzaam aan, of dat nou is door tweedehands kleding aan te schaffen of door het zelf te maken. Maar volgens haar schijnt het nogal moeilijk te zijn om de juiste doelgroep te bereiken…

Arianna A. in zelfgemaakte volledig duurzame jas.

Arianna A. in zelfgemaakte volledig duurzame jas en muts

Bronnen:

Brans, L., & Kuipers, G. (2023). Fashion as ‘force for change’? How ideologization reshapes the work of intermediaries in the legitimation of culture. Cultural Sociology, https://doi.org/10.1177/17499755231160692

Europese Unie. (2024). Verordening (EU) 2024/1781 van het Europees Parlement en de Raad van 13 juni 2024 betreffende ecodesign vereisten voor duurzame producten. Geraadpleegd van https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=OJ:L_202401781

Ministerie van Algemene Zaken. (2024, 29 november). Regels voor PFAS. PFAS | Rijksoverheid.nl. https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/pfas/regels-voor-pfas#:~:text=Poly%2D%20en%20perfluoralkylstoffen%20(PFAS),van%20alle%20PFAS%20in%20producten

Pixabay.com voor rechtenvrije muziek in video: “In a magical forest by folk_acoustic” https://pixabay.com/users/folk_acoustic-25300778/