Onderwijs voor nieuwkomers klinkt vanzelfsprekend, maar in de politiek blijkt het vaak een bijzaak. In de verkiezingsprogramma’s van de zes grootste partijen wordt het onderwerp soms nauwelijks benoemd, of bereiken asielzoekers de status ‘nieuwkomer’ niet eens. Dat blijkt uit een data-analyse van de Hogeschool Utrecht.

“Overheid: waarborg het recht op onderwijs voor alle nieuwkomers en garandeer ook dat dit onderwijs kwalitatief voldoende is, zodat zij later in overeenstemming met hun capaciteiten kunnen deelnemen aan de samenleving.” Dat was de aanbeveling van de Onderwijsinspectie in het rapport De Staat van het Onderwijs 2025. Meer aandacht, tijd en inclusie om kinderen écht op te nemen in het basisonderwijs. Inclusief onderwijs begint in de klas, maar het beleid wordt in Den Haag gemaakt.

Toch blijkt uit een analyse van de verkiezingsprogramma’s van de (anno september 2025) zes grootste politieke partijen dat het thema ‘onderwijs aan nieuwkomers’ nog weinig voeten in de aarden heeft. De term ‘nieuwkomer’ komt in sommige partijplannen nauwelijks voor, en de combinatie ‘nieuwkomer én onderwijs’ al helemaal zelden.

Bovenstaande telling laat zien dat partijen sterk verschillen in hoe zij over migratie en onderwijs praten. Het CDA, D66 en NSC koppelen nieuwkomers regelmatig aan onderwijs en taalondersteuning. De VVD schrijft over verplichte taallessen en koppelt afwezigheid aan mogelijke sancties. De partij van Geert Wilders pleit voor een asielstop en het afschaffen van opvangvoorzieningen. Het woord ‘asielzoeker‘ komt in hun programma 21 keer voor, maar geen enkele keer in relatie tot passend onderwijs. In het ideaalbeeld van deze partij krijgt geen enkel kind het label ‘nieuwkomer’ op de borst geplakt. De wens van de PVV voor een asielstop zet hier een stokje voor.

GroenLinks-PvdA valt op door veel te spreken over taalles en taalonderwijs: zij zien taal als een brug naar integratie. Zij spreken dan ook concretere over middelen om dit te waarborgen. Ook D66 spreekt van praktische plannen om kinderen steun te bieden bij aankomst in een, voor hun, onbekend land. De NSC en het CDA erkennen nieuwkomers, maar spreken amper van concrete plannen.

Volgens Edith Celie, leerkracht aan nieuwkomers op de Amsterdamse basisschool OBS De Toekomst, is taalondersteuning onmisbaar voor kinderen die net in Nederland zijn. En is er met het groeiende aantal nieuwkomers zeker behoefte aan extra hulp vanuit de overheid.

“Deze kinderen moeten later meedoen aan de maatschappij. Dat gaat over meer dan spelling en rekenen en zou hoger op de agenda moeten staan”, zegt Celie over het gebrek aan aandacht in sommige verkiezingsprogramma’s. “Dit type lesgeven en alle handvatten die je kinderen daar kunt geven, brengt ook hun eerste ontmoeting met de Nederlandse cultuur.” Celie’s ervaring onderstreept wat de cijfers laten zien: waar sommige partijen vooral praten over migratiebeheersing, ontbreekt soms het perspectief van de klas.

De analyse laat zien dat onderwijs aan nieuwkomers politiek gefragmenteerd blijft. Zolang migratie de toon zet in het politieke debat, dreigt de onderwijscomponent uit beeld te raken. Celie: “Juist in de klas leren deze kinderen de taal, maken ze vrienden en ontdekken ze wat ze allemaal kunnen bereiken.”