Het aantal mantelzorgers in Nederland groeit niet mee met de vergrijzing en zet het zorgsysteem onder druk. Mantelzorgers besparen het zorgstelsel ongeveer 32 tot 44 miljard euro per jaar en zijn dus van groot belang. Volgens MantelzorgNL is mantelzorg geen ouderenvraagstuk, maar een samenlevingsvraagstuk en een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de zorg voor de toekomst houdbaar te maken.
MantelzorgNL maakt zich zorgen over de vergrijzing en het aantal mantelzorgers. ‘De groep ouderen die zorg nodig heeft, groeit snel, terwijl het aantal potentiële mantelzorgers juist afneemt door demografische veranderingen, zoals kleinere gezinnen en een vergrijzende bevolking,’ vertelt Felice Postma, woordvoerder van MantelzorgNL. Ook maatschappelijke veranderingen, zoals tweeverdieners en een grotere afstand tussen familieleden, spelen een rol in de afname van het aantal potentiële mantelzorgers. De druk op de huidige mantelzorgers zal dus gaan toenemen: ‘Mantelzorg is geen ouderenvraagstuk, maar een samenlevingsvraagstuk, een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de zorg voor de toekomst houdbaar te maken.’
Ouderen naar de buitengebieden en jongeren naar de randstad
Terwijl ouderen vaker naar buitengebieden trekken, trekken jongeren vaker naar de randstad. Dit zorgt ervoor dat er vaker een ongelijke verdeling bestaat tussen deze leeftijdsgroepen, waardoor de grijze druk toeneemt. Deze demografische verandering is de afgelopen jaren het meestte terug te zien in Drenthe en Limburg. Het gevolg is dat daar relatief minder potentiële mantelzorgers beschikbaar zijn, terwijl het aantal ouderen dat zorg nodig heeft juist groeit.
Minder tijd en meer belasting
Die druk op de mantelzorgers vertaalt zich niet enkel in getallen, maar ook in tijd en belasting. Uit cijfers van de Gezondheidsmonitor van het CBS blijkt een kleine daling van het aantal uren dat mantelzorgers per week aan mantelzorg besteden. Volgens Postma komt dat door de toenemende druk op de eigen levens van de mantelzorgers: ‘Veel mantelzorgers combineren hun zorgtaken met werk, een gezin en andere verplichtingen. De krapte op de arbeidsmarkt en de hogere werkdruk laten minder tijd en energie over.’ Ook de complexiteit van de zorg, in combinatie met een gebrek aan passende ondersteuning, zorgt ervoor dat mantelzorgers sneller hun grenzen bereiken. De organisatie MantelzorgNL ziet een duidelijke toename in het percentage mantelzorgers dat zich (zwaar) belast voelt: ‘Dat is zorgwekkend.’
Volgens Postma is de kans groot dat de werkdruk op mantelzorgers verder toeneemt, als er niks verandert: ‘Om te voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken of afhaken, is structurele ondersteuning nodig van gemeenten, werkgevers en de zorgsector. Denk aan respijtzorg, betere samenwerking met professionals, en meer begrip en flexibiliteit op de werkvloer.’
Dataverantwoording
Voor de visualisaties in dit artikel is gebruikgemaakt van gegevens uit de Gezondheidsmonitor en de bevolkingscijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De Gezondheidsmonitor levert actuele informatie over mantelzorgers, zoals het aantal uren zorg en de ervaren belasting. De CBS-cijfers tonen demografische ontwikkelingen, zoals vergrijzing, regionale verschillen en de toename van de grijze druk. Door deze gegevens te combineren ontstaat een vollediger beeld van hoe demografische trends samenhangen met de beschikbaarheid en belasting van mantelzorgers in Nederland. De berekening dat mantelzorgers het zorgstelsel jaarlijks 32 tot 44 miljard euro besparen, is gebaseerd op cijfers van MantelzorgNL en laat zien hoe belangrijk mantelzorg is voor het behoud van het zorgsysteem.
Dataset en bronnen (met link):
