Na de pandemie die twee jaar in beslag heeft genomen, glijd Nederland opnieuw in een crisis. De energiecrisis, het is er één die ons net als de pandemie financieel zal raken. Terwijl we in Nederland druk bezig zijn met het verduurzamen van onze energie valt het op dat ons aardgasverbruik bovengemiddeld hoog is. Een problematiek die we als land, in een tijd van oorlog met Rusland, snel moeten zien te overwinnen.

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne heeft er een grote verschuiving plaatsgevonden op de energiemarkt. De vele internationale sancties hebben er toe geleid dat de import van gas en olie ingeperkt is, maar andere energiebronnen bleken nauwelijks beschikbaar. Mede hierdoor zagen we de brandstofprijs in een jaar tijd met bijna 1,5 euro per liter stijgen. Dit maakt het dus noodzakelijk om oplossingen te zoeken waardoor we in Nederland minder afhankelijk zijn van gas. Daarvoor kunnen we proberen te kijken naar de gasvelden in Groningen, maar dat levert geen reële oplossing meer.

Als we onderstaande grafiek bekijken, dan valt het op dat Nederland relatief weinig herbruikbare energie opwekt. Het gasverbruik daarin tegen is bijzonder hoog. Maar komt dit dat nu eigenlijk allemaal?

Over hernieuwbare energie zijn in Europa jaren geleden al afspraken gemaakt. Zo zou Nederland in 2020 zo’n 14 procent van haar energieverbruik moeten halen uit dergelijke bronnen. In de grafiek zien we dat de meeste Europese landen zonder problemen aan deze richtlijnen kunnen voldoen. Wat men niet ziet is dat Nederland opvallend genoeg achter bleef met een kleine 11,1 procent en daarmee niet aan de Europese afspraken voor hernieuwbare energie voldeed.

Ik sprak hierover met Michiel Hekkenberg van het Planbureau voor de Leefomgeving, die vertelde: “Overschotten aan hernieuwbare energie kunnen overgenomen worden door Europese landen om zo hun doelen te behalen. Nederland koos er destijds dan ook voor om grote hoeveelheden hernieuwbare energie te importeren.’’. Denemarken staat voor Nederland garant om ons globaal zo’n 8 tot 16 TWh hernieuwbare energie te leveren. Hierdoor wist Nederland uiteindelijk, op papier, met veel moeite de afgesproken 14 procent te halen.

Het gasverbruik van Nederland is daar tegenover extra opvallend ten opzichte van andere landen in Europa. Zo kan men in onderstaande grafiek zien dat landen als Frankrijk of Polen, die groter zijn in oppervlakte en aantal bewoners, minder gas verbruiken dan wij. De oorzaak hiervan ligt bijzonder genoeg in de verhoogde elektriciteit consumptie.

[embed]https://public.flourish.studio/visualisation/9412061/[/embed]

“Dat de stijgende behoefte aan elektrische energie door gas moeten worden ingevuld is enigszins paradoxaal”, schrijven hoogleraren Machiel Mulder en José Luis Moraga González (Rijksuniversiteit Groningen) hierover. Zij tonen in hun onderzoek, in opdracht van het Centre on Regulation in Europe, aan hoe de elektrificatie van Nederland leidt tot ons bovengemiddelde gasverbruik. Juist door het toegenomen gebruik van warmtepompen, elektrische auto’s en overige apparatuur is onze behoefte aan elektriciteit gegroeid. De kolencentrales die hierin moeten voorzien, moeten echter in 2030 te sluiten. Verder was het opwekken van elektriciteit door gascentrales de afgelopen jaren relatief goedkoop. Ook is er geen alternatief omdat er vooralsnog geen extra kerncentrale bij komt en zitten we aan de taks van elektriciteit-import uit buurlanden. In de toekomst zal Nederland dus flink moeten investeren in herbruikbare energiebronnen om de energieprijzen onder controle te krijgen.

Verantwoording:

De huidige energiemarkt is iets wat momenteel in het oog springt. Zodoende was ik nieuwsgierig naar welke data hier over beschikbaar was en of hier mogelijkheden in zaten om nieuwe conclusies te trekken. Met name was ik nieuwsgierig hoe Nederland zou presteren ten opzichte van andere landen. Juist ook omdat de gaswinning in Nederland de laatste jaren veelvuldig het nieuws heeft gehaald.

Online was er veel informatie beschikbaar waarbij de data van Eurostat het meest compleet en bruikbaar bleek te zijn. Hierbij heb ik er voor gekozen om te kijken naar het opwekken van duurzame energie en de totale gasconsumptie per Europees land.

De landen welke wel binnen Europa vallen, maar niet binnen de Europese Unie heb ik er als eerste uitgefilterd. Tijdens het maken van een visualisatie, bleek dat ik teveel data had waardoor ik er uiteindelijk voor gekozen heb om de focus te leggen op 2020. Om de tabel en de onderlinge verhoudingen in balans te brengen, heb ik er voor gekozen om de data van aardgas te delen door 1000. Het visuele effect hierdoor was dat de data beter in verhouding kwam met de percentages voor duurzame energie.

Bij het combineren van deze twee datasets, sprong Nederland onverwacht in het oog. Mijn interesse was gewekt en gaf voldoende aanknopingspunten voor verder onderzoek en om hier een artikel over te schrijven.

Link naar de dataset: https://acrobat.adobe.com/link/review?uri=urn:aaid:scds:US:0f014370-015a-3def-8eed-8c555d4a2ce1