Jongeren tot achttien jaar kunnen al jarenlang gratis lid worden van de bibliotheek, maar steeds meer gemeenten breiden die regeling uit naar achttienplussers. In de afgelopen twee jaar is het aantal gemeenten dat een gratis lidmaatschap aanbiedt voor jongvolwassenen verdubbeld. Dit blijkt uit een telling van bibliotheekexpert Mark Deckers.

Veel van deze lidmaatschappen gelden tot 27 jaar, al zijn er soms beperkingen. In sommige gemeenten mogen jongeren een vast aantal boeken per jaar lenen en moeten ze voor meer boeken een verbeterd abonnement afsluiten. Hoewel deze gratis lidmaatschappen de drempel om boeken te lenen verlagen, roept dit de vraag op of ze ook daadwerkelijk bijdragen aan het leesgedrag van jongeren, juist nu hun leesvaardigheid achteruitgaat.

Dalende leesvaardigheid onder jongeren

De uitbreiding van gratis bibliotheeklidmaatschappen komt op een moment waarop de leesvaardigheid onder jongeren sterk achteruitgaat. Mariska van Berkel, taalcoach en docent Nederlands, bevestigd dat dit probleem al langer speelt, maar dat de daling afgelopen jaren sterker is geworden.

‘De kwaliteit van het onderwijs speelt hierin een rol, en dit begint al op de lagere school,’ legt de taalcoach uit, maar sociale media is de grootste boosdoener. ‘Sociale media zoals TikTok en Instagram hebben de grootste invloed op jongeren. Hierdoor hebben jongeren een kortere concentratieboog en zijn ze minder gewend om langere teksten te lezen.’

Zijn gratis bibliothekenabonnementen de oplossing?

Hoewel de gratis toegang tot bibliotheken een stap in de goede richting is, denkt de van Berkel niet dat dit op zichzelf voldoende is. ‘Je moet jongeren hierin ook begeleiden en stimuleren om te lezen. Bijvoorbeeld door als docent boeken aan te raden of te laten zien wat ze allemaal in de bibliotheek kunnen vinden.’

Daarnaast kan digitale informatie ook een negatieve rol spelen voor de korte spanningsboog onder jongeren. ‘Online kan je vaak dezelfde informatie vinden als in een bibliotheek, maar jongeren zoeken vooral korte samenvattingen en missen hierdoor vaak de diepere achtergrondinformatie.’

Bibliotheek als leerplek.

Tieneke Hendriks, bibliotheekbeheerder, vertelt dat er steeds meer jongeren de bibliotheek gebruiken als studeerplek. ‘Ik merk wel dat er veel jongeren de bibliotheek gebruiken als studeerplek, dat is goed om te zien.’

Of de gratis bibliotheeklidmaatschappen op lange termijn echt een verschil gaan maken, blijft de vraag. Wat vaststaat, is dat er meer gemeenten deze stap zetten, in de hoop jongvolwassenen weer vaker aan het lezen te krijgen.

Beluister hieronder de audio-reportage, waarin Tieneke Hendriks en bibliotheekbezoeker Charlotte ingaan op het effect van de gratis bibliotheekabonnementen.