In de strijd tegen de populariteit van vapen onder jongeren worden steeds meer maatregelen genomen. Na het smaakjesverbod van vorig jaar is er dit jaar een nieuw actieplan gepresenteerd om vapen verder terug te dringen. Het heeft volgens Réne Veenstra hoogleraar sociologie Rijksuniversiteit Groningen een te aantrekkijk imago.

Veenstra benadrukt dat regelgeving alleen niet voldoende is om het probleem van vapen onder jongeren aan te pakken. ‘Het woord ‘vape’ klinkt simpelweg te cool en maakt het daardoor aantrekkelijker voor jongeren.’ Veenstra stelt voor om het woord te vervangen door ‘e-sigaret’, een term die minder trendy overkomt. Daarnaast benadrukt hij dat het belangrijk is om het imago van vapen minder hip te maken en de toegankelijkheid ervan te beperken. ‘Door deze status van populariteit te doorbreken, wordt de drempel voor jongeren om ermee te beginnen aanzienlijk hoger,’ aldus Veenstra.

Meer of minder regels?

Tijdens een voorlichtingsavond over vapen discussieerden deskundigen over de aanpak van het probleem. Er was geen eenduidig antwoord op de vraag of strengere regels de populariteit van vapen daadwerkelijk kunnen verminderen. Sommigen pleitten voor een strengere regelgeving, terwijl anderen benadrukten dat regelgeving niet altijd de beste oplossing is om een trend te doorbreken.

Een belangrijk inzicht dat tijdens de avond naar voren kwam, is de cruciale rol die ouders en verzorgers spelen bij het bespreekbaar maken van vapen. Ouders zouden een open houding moeten aannemen en jongeren juist moeten stimuleren om hierover te praten. ‘Niet boos worden, maar samen bespreken waarom ze vapenen welke gevaren eraan verbonden zijn,’ was een veelgehoorde boodschap. Een andere deskundige die avond, Hester van der Vaart, longarts bij het UMCG, vertelde dat ouders jongeren kunnen helpen de risico’s beter te begrijpen en bewustere keuzes te maken door open met hen in gesprek te gaan.

Jongeren bewust maken

Volgens deskundigen ligt de sleutel bij de jongste gebruikers. De leeftijdsgroep van 12 tot 16 jaar moet het meeste leren over de gevaren van vapen en de mogelijke gevolgen. ‘Het is goed dat ouders veel weten, maar het is nog belangrijker dat jongeren zelf op de hoogte zijn van de risico’s,’ stelt van der Vaart. Of scholen hiervoor het beste middel zijn, blijft een discussiepunt, maar het kan zeker een goede start zijn.

Het smaakjesverbod heeft al een positieve impact gehad op het aantal jonge vapers. Het RIVM meldt dat één op de vijf vapers gestopt is sinds de invoering van het verbod. Maar of het nieuwe actieplan voor meer bewustwording en minder gebruikers gaat zorgen, blijft nog even afwachten.

Stoppen met vapen

Van der Vaart benadrukt dat stoppen met vapen een uitdaging kan zijn, maar zeker niet onmogelijk. ‘De beste aanpak is om in één keer te stoppen. Bespreek je voornemen met je familie, stel een vaste stopdatum vast en houd je daaraan.’ Ze voegt hier echter aan toe dat deze methode niet voor iedereen geschikt is en dat een op maat gemaakte aanpak soms noodzakelijk is. Sinds 2020 kunnen mensen via hun basisverzekering zonder eigen risico gebruik maken van eerstelijns stoppen-met-rokenprogramma’s. Dit verlaagt de drempel om professionele hulp in te schakelen.

Meer willen weten over het nieuwe actieplan tegen vapen? Spotlight heeft een explainer video gemaakt die je hieronder kan bekijken.