De afgelopen week hadden veel mensen met hooikoorts het zwaar: er was een berkenpollen-piek. Afgelopen dinsdag bracht de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) een nieuw rapport uit waaruit blijkt dat Europa het snelst opwarmende continent is. Ook in Nederland wordt het weer steeds warmer en extremer. Het veranderende klimaat heeft een effect op de intensiteit, voorspelbaarheid en duur van pollen-pieken in ons land.

Extremer weer, heftigere pieken

Volgens het WMO-rapport is Europa de afgelopen vijftig jaar gemiddeld twee graden opgewarmd. De lente begint eerder, de seizoenen verschuiven, en extreme weerpatronen zoals droogte en zware regenval wisselen elkaar steeds sneller af. Sinds afgelopen week is er sprake van een berkenpollen-piek, die veel hooikoortsklachten veroorzaakt. ‘We zien dat het steeds warmere weer en de regen,  juist die combinatie, ervoor zorgen dat de pollen-piek die we normaal hebben een stuk intenser is’, zegt Jordi Huirne, meteoroloog bij Talpa en weerman bij SBS. ‘Wat je gaat zien is dat het grilliger gaat worden in de toekomst met de berkenpollen.’ Ook Timme Donders, paleo-ecoloog aan de Universiteit Utrecht, ziet duidelijke verschuivingen: ‘De onverwachtse timing van zulke extreme pieken kan vaker voorkomen. Het seizoen wordt voornamelijk ook langer, omdat deze eerder in het jaar kan beginnen.’

Daarbovenop speelt nog iets mee: de lucht bevat steeds meer CO₂, en dat werkt als groeiversneller voor planten. ‘De plant maakt meer pollen aan, niet alleen door het warmere weer, maar ook omdat er meer CO₂ in de lucht zit,’ legt Donders uit. ‘Daardoor kunnen ze beter groeien en produceren ze meer pollen.’

Nieuwe planten, nieuwe klachten

Klimaatverandering zorgt er niet alleen voor dat bestaande planten langer actief zijn, maar ook dat nieuwe soorten zich in Nederland vestigen. ‘Doordat het klimaat verandert, komen er andere plantensoorten bij,’ zegt Donders. ‘Zo zijn er bijvoorbeeld planten die in Zuid-Europa voorkomen, zoals de plantaan. Hier hebben veel mensen hooikoortsklachten van, en die doet het steeds beter in Nederland.’

Niet iedereen is gevoelig voor dezelfde planten, dus meer variatie betekent meer kans op klachten. Een opvallende nieuwkomer is de ambrosia, een uit Noord-Amerika afkomstige plant die sterke allergene pollen produceert. ‘De ambrosia deed het lange tijd niet goed in Europa doordat het hier te koud was,’ aldus Donders. ‘Deze doet het nu steeds beter en is een hele allergene plant die veel klachten oplevert.’

Huidige regen helpt maar tijdelijk

De komende dagen komt er wat regen aan, wat volgens meteoroloog Huirne verlichting kan bieden: ‘Op momenten dat het regent zal het voor mensen met hooikoorts net wat gunstiger zijn.’ Deze pollen-rust zal volgens de weerman niet heel lang duren. ‘Zodra het weer wat droger is, zoals het komende weekend, zal je zien dat in een mum van tijd de klachten weer verergeren.’

En het eind is nog niet in zicht, het zal een pittige tijd worden voor hooikoortslijders. ‘Zeker nu de graspollen er binnenkort ook bijkomen. Zolang er regen valt, groeit het gras door en blijft het pollenseizoen aanhouden,’ vertelt Huirne. 

Door het warmere weer en het veranderende klimaat is de kans groot dat pollen-pieken zoals die van deze week vaker zullen voorkomen, langer aanhouden en meer mensen klachten zullen bezorgen. Wat kun je doen om jezelf daartegen te beschermen? In de onderstaande explainervideo spreekt verslaggever Rolán Bouzas Wensing onder anderen met Timme Donders, en Letty de Weger, pollen-expert van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), over hoe zulke pieken ontstaan en wat je zelf kunt doen om de impact van de pollen-pieken te beperken.