“Hoe meer apparaten je aan hebt staan die warmte leveren, hoe hoger de temperatuur in huis”, deze claim verscheen 29 juni op Margriet.nl. Hier wordt geadviseerd apparaten thuis volledig uit te zetten om het huis koeler te maken. Zulke tips komen regelmatig voor en zijn opnieuw actueel: vanaf 12 augustus geldt het Nationale Hitteplan in het gehele land. Maar de suggestie dat het uitschakelen van apparaten je huis merkbaar afkoelt is misleidend.
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.
De claim van Manon Sikkel
Het artikel van Margriet, geschreven door Manon Sikkel, verscheen eind juni. Toch zijn de daarin gegeven warmte-tips opnieuw actueel nu een volgende eventuele hittegolf volop het nieuws haalt en het KNMI afgelopen dinsdag het Nationale Hitteplan inluidde. De tip in kwestie is simpel: zet apparaten uit en je huis wordt merkbaar koeler. Zulke tips worden echter niet altijd onderbouwd met wetenschappelijk bewijs of bronvermelding. Daarbij ontbreekt hier ook nog de de nodige context. Het artikel betreft ‘slimme tips om je huis koel te houden’, waardoor de claim niet alleen suggereert dat apparaten warmte produceren, maar ook dat het uitzetten ervan helpt om de binnentemperatuur te verlagen. Om te bepalen of dit klopt, moeten we begrijpen waar die warmte precies vandaan komt, hoe groot het verschil werkelijk is en of de uitspraak zonder nodige context misleidend kan zijn.
Svj-Media heeft Manon Sikkel benaderd om na te gaan waarop de informatie in claim is gebaseerd, hierop werd geen gehoor gegeven.
Welke apparaten warmte afgeven: allemaal!
We beginnen bij het begin. Thermodynamica is een begrip in de wetenschap die omschrijft hoe energie, zoals elektriciteit, altijd wordt omgezet in warmte, en dit principe is een belangrijk onderdeel te begrijpen of apparaten je huis warmer maken. Thijs Vlugt, hoogleraar moleculaire thermodynamica aan de TU Delft, legt het zo uit: ‘Alle elektriciteit die een apparaat gebruikt, wordt uiteindelijk omgezet in warmte. Of het licht produceert, geluid maakt of onderdelen laat bewegen, uiteindelijk verdwijnt alle energie als warmte.’
Om hoeveel warmte gaat dit dan? In rapporten als CIBSE’s Guide A voor richtlijnen bij gebouw-ontwerp worden laptops, televisies en andere apparaten standaard meegerekend als interne warmtebron, naast mensen en verlichting. Ook internationale richtlijnen zoals ASHRAE en ISO 7730 zien deze waarden als standaard: een persoon produceert zo’n 80 watt en een laptop tussen de 100 en 200 watt. Een elektrische kachel levert ter vergelijking veel meer, ongeveer 2000 watt. Deze elektronische apparaten kunnen op stand-by, of volledig uitstaan. Maakt dat dan nog een verschil?
Stand-by?
Belangrijk om te weten is dat veel apparaten in stand-by tegenwoordig veel minder verbruiken. Sinds mei 2025 geldt in de Europese Unie nieuwe Ecodesign-regelgeving die bepaalt dat stand-by verbruik niet boven de 0,5 watt mag komen, en 0,8 watt voor apparaten met een display. Waar oude tv’s en computers in rust nog tientallen watts verbruikten, is dat nu soms verwaarloosbaar. Dat betekent dat het uitschakelen van apparaten in stand-by minder effect heeft dan het uitschakelen van apparaten die actief in gebruik zijn.
Verschil ook hoog ’s zomers miniem
Alle apparaten geven dus warmte af en stand-by of uitgeschakeld maakt niet bepaald een verschil. Maar als apparaten wél actief gebruikt worden? Vlugt benadrukt dat het verschil vooral merkbaar wordt bij langdurig gebruik van meerdere apparaten tegelijk: ‘Zet je veel apparaten aan, dan wordt het een beetje warmer. Maar in een normaal huishouden zul je dat zelden merken als een verschil in graden.’ Vlugt geeft een vergelijking die dit idee tastbaar maakt: ‘Als je in de winter een waterkoker aanzet, kun je daar geen huis mee verwarmen’.
Als laatste is het belangrijk om omstandigheden te bekijken. Het is nu extra warm, speelt dat nog mee? Onderzoek van het Amerikaanse Lawrence Berkeley National Laboratory laat zien dat interne warmtebronnen in de zomer technisch gezien bijdragen aan de warmte in huis, maar dat zoninstraling en slechte ventilatie meer effect hebben. Apparaten geven daar wat warmte bij, maar het is relatief weinig vergeleken met warmte van buitenaf. Vlugt bevestigd: ’Als je bijvoorbeeld 50 laptops aanzet zal het verschil merkbaarder worden, maar eigenlijk heeft het verder nauwelijks effect op de temperatuur.’
Conclusie
De tip van Margriet is technisch gezien juist. Elektronische apparaten geven warmte af, en veel apparaten tegelijk laten draaien kan bijdragen aan een hogere binnentemperatuur. Maar door niet te vermelden dat het effect in een gemiddeld huishouden zelden voelbaar is, ontstaat een onvolledig beeld. Moderne stand-by verliezen zijn klein, en de grootste hittebronnen in huis zijn niet je oplader of laptop.
Het advies kan dus nuttig zijn als onderdeel van een breder pakket aan tips, zoals zon weren en slim ventileren, maar op zichzelf levert het waarschijnlijk geen merkbare ‘lagere temperatuur’ op. De claim kan als eindoordeel dus worden bestempeld met het label onnauwkeurig.
Geraadpleegde bronnen:
ASHRAE. (2001). ASHRAE gains calculation tables [Fundamentals Handbook, Chapter 29]. American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers. Geraadpleegd: https://www.scribd.com/document/432933661/ASHRAE-Gains-Calculation-Tables-doc?
CIBSE. (2015). Guide A: Environmental design. Chartered Institution of Building Services Engineers. Geraadpleegd: https://www.cibse.org/knowledge-research/knowledge-portal/guide-a-environmental-design-2015
European Commission. (z.d.). Standby, networked standby and off mode. Energy Efficient Products. Geraadpleegd: https://energy-efficient-products.ec.europa.eu/product-list/standby-networked-standby-and-mode_en
International Organization for Standardization. (2005). ISO 7730: Ergonomics of the thermal environment — Analytical determination and interpretation of thermal comfort. Geraadpleegd: https://cdn.standards.iteh.ai/samples/14566/f8d5f8a0d573403c876a28fd7de956f4/ISO-7730-1984.pdf?
KNMI. (2025, augustus 11). Zeer warme dagen. Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut. Geraadpleegd: https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/zeer-warme-dagen?
Lawrence Berkeley National Laboratory. (2022, maart). Passive cooling designs to improve heat resilience of homes in vulnerable communities. Geraadpleegd: https://eta-publications.lbl.gov/sites/default/files/application_and_evaluation_of_a_pattern-based_building.pdf?
Margriet. (2024, juni 29). Slimme tips om jezelf en je huis koel te houden. Geraadpleegd: https://www.margriet.nl/gezond/zo-houd-je-huis-en-jezelf-koel
OpenAI. (2025). ChatGPT, gebruikt voor spelling- en taalcontrole. Geraadpleegd: https://chat.openai.com
TU Delft. (z.d.). Prof. dr. ir. Thijs Vlugt — Chair of Molecular Thermodynamics. Delft University of Technology. Geraadpleegd: https://www.tudelft.nl/staff/t.j.h.vlugt/
