Het Nederlandse slavernijverleden heeft een blijvende invloed in de maatschappij, waaronder in tradities zoals het Sinterklaasfeest. Op Curaçao heeft deze geschiedenis er uiteindelijk voor gezorgd dat het Sinterklaasfeest daar veranderde. 

Curaçao speelde een andere rol in de slavernij dan bijvoorbeeld Suriname. “Op het Caribische eiland woonden handelsfamilies op het eiland zelf, zij waren de belangrijkste slavenhouders op het eiland,” vertelt Coen van Galen, universitair hoofddocent. “Ze bleven lang invloedrijk en controleerden zelfs basismiddelen zoals water, waardoor mensen afhankelijk bleven.”

Het slavernijverleden bleef lang een gevoelig onderwerp op Curaçao. Pas in de jaren ’70, na de herdenking van de opstand van Tula uit 1795, begon er meer openheid te komen. Ook speelde het versterken van de eigen cultuur een rol, zeker na 2010, toen het eiland een autonome status binnen het Koninkrijk der Nederlanden kreeg. “Toch bleven deze families ook invloedrijk op het eiland na de afschaffing van de slavernij in 1863.” Dit bewustzijn heeft ook het Sinterklaasfeest beïnvloed. Het traditionele beeld van Zwarte Piet kreeg steeds meer kritiek, met name door de nadruk op gelijke representatie en dus het loslaten van koloniale stereotyperingen.

Activisme en tradities

In het Historisch Nieuwsblad is te lezen dat in 1968 de krant Vitó op Curaçao voor opschudding zorgde door Sinterklaas aan een galg te tekenen. In het artikel werd het feest racistisch genoemd, tenzij de rollen van Sint en Piet zouden worden omgedraaid. Deze activistische toon was geïnspireerd door de Black Panther-beweging, die op de Antillen steeds groter werd. “Het besef dat sommige tradities geworteld zijn in een koloniale mindset, groeide langzaam.” volgens Van Galen.

De discussie over Zwarte Piet begon later op het Caribische eiland dan in Nederland, dit komt onder anderen omdat de samenleving er veel gekleurder is. “In Nederland was er sprake van zwarte mensen in een witte samenleving en daardoor leefde racisme hier veel meer.”

Toch leidde dit bewustzijn ook op Curaçao tot een keuze om Zwarte Piet niet meer te gebruiken. “Het was een verstandige beslissing,” zegt Van Galen. “De discussie kwam vooral uit Nederland overwaaien, maar sloot aan bij wat mensen hier al voelden.”

Tradities blijven veranderen

Gekleurde Curaçaoënaars staan vaak nog op achterstand in vergelijking met witte inwoners. Ook dit is een overblijfsel van koloniale ongelijkheid. Het Sinterklaasfeest is inmiddels anders op Curaçao, met personages als ‘de Vrienden’ die Zwarte Piet vervangen. Toch is de discussie niet alleen een kwestie van tradities aanpassen; het gaat ook over het slavernijverleden en de impact daarvan op de maatschappij. 

In onderstaande reportage vertelt de enige echte Curaçaose Sinterklaas hoe het feest tegenwoordig op het eiland gevierd wordt.