‘Maar liefst driekwart van de Nederlanders is op zoek naar zingeving’. Deze uitspraak verscheen 15 november op de website van Trouw. De bewering lijkt vooralsnog te kloppen, maar vraagt om meer bewijs.
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.
Waar komt de claim vandaan?
De bewering is gebaseerd op een onderzoek van Trouw, uitgevoerd samen met de Universiteit van Amsterdam I&O Research. Zij vroegen aan 2257 Nederlanders in welke mate zij op zoek zijn naar zingeving. Het resultaat? 33% van de respondenten gaf aan ‘in sterke mate’ op zoek te zijn naar zingeving, terwijl 4% volledig op zoek is. Daarnaast gaf 36% aan in enige mate te zoeken. Dit betekent dat in totaal 73% van de deelnemers actief bezig is met vragen rond zingeving. Een minderheid van 27% geeft aan slechts een beetje of helemaal niet te zoeken naar zingeving.
De overige stemmers behoren tot de antwoordmogelijkheden: in enige mate, een beetje, niet en weet ik niet.
Tevreden en toch zoekend?
Op dit moment zijn er geen andere concrete cijfers over het aantal zingeving zoekende mensen, maar Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft in 2020 een ander perspectief onderzocht: hoeveel volwassenen ervaren hun leven als de moeite waard? Maar liefst 92% gaf aan tevreden te zijn met hun leven. Dit roept vragen op: hoe kan zo een groot deel van de bevolking tevreden zijn en toch op zoek naar zingeving? Marianne Simons, universitair docent levenslooppsychologie (Open Universiteit) biedt een verklaring: maar de waardering van je leven op dit moment en het mogelijk op zoek zijn naar (meer) zingeving is niet hetzelfde. Voor Simons klinkt het daarom ook volkomen logisch dat driekwart van de Nederlanders op zoek is naar zingeving. Ze heeft veel onderzoek gedaan naar dit verschijnsel en bevestigt dat de meeste mensen in Nederland inderdaad op zoek zijn hiernaar. Een concreet antwoord op hoeveel mensen er exact op zoek zijn is dus lastig te zeggen en mist dus onderzoek, maar dat het er veel zijn is zeker volgens haar.
Wat houdt het nou in?
Volgens Simons gaat zingeving om “het gevoel hebben dat het leven niet voor niets is”, niet om doelen bereiken, maar puur betekenis van dat waar jij je mee bezighoudt. Zingeving wordt dan ook sterker ervaren wanneer mensen betekenis kunnen geven aan hun dagelijkse leven met verschillende activiteiten.
Maar waarom zijn mensen hiernaar op zoek?
Dit komt voornamelijk voor bij mensen waar houvasten uit het leven wegvallen; als je bijvoorbeeld ouder wordt en je dag uit minder drukte bestaat of gedurende een midlifecrisis. ‘De meeste jonge mensen hebben ritmes die al gauw het gevoel van ‘betekenisvol’ geven dankzij het studeren, vriendengroepen hebben, werken etc.’
Persoonlijk en professioneel
Een bevestiging hiervan kom van Agora, een onafhankelijke kennisorganisatie gericht op leven tijdens ziekte en verlies.
Uit hun onderzoek (2020) onder 165 sociaal werkers blijkt dat vooral mensen die in moeilijke situaties verkeren, zoals eenzaamheid, ziekte of verlies, vaak actief bezig zijn met zingevingsvragen. Dit onderzoek laat dus ook zien dat mensen met minder houvasten en minder ritmes meer opzoek zijn naar zingeving.
Uit een artikel van Psycholoog.nl blijkt dat zingeving niet alleen belangrijk is in persoonlijke levensvragen, maar ook een cruciale rol speelt in de professionele sfeer. Werknemers die hun werk als betekenisvol ervaren, blijken gemotiveerder en productiever te zijn. Tegelijkertijd kan een gebrek aan zingeving op het werk leiden tot demotivatie en burn-out. Volgens hen is de grootste drijfveer achter werk vaak niet het salaris, maar het gevoel van betekenis en bijdrage. Dit bevestigt ook weer dat het zoeken naar zingeving een integraal onderdeel is van zowel persoonlijke als professionele levensdomeinen en dat Nederlanders actief zoeken naar manieren om dit te ervaren. Bij dit artikel zijn alleen de bronnen niet te achterhalen, waardoor hun onderzoek minder betrouwbaar is.
Een veranderende maatschappij
Historisch gezien konden veel Nederlanders zingeving vinden binnen religieuze tradities. Tot halverwege de twintigste eeuw was Nederland sterk verzuild, met de kerk als centrale plek voor rituelen en levensvragen. Zingeving was verweven met geloof, en er was minder ruimte voor individuele zoektocht. Volgens een CBS-rapport uit 2021 is nu slechts 44% van de Nederlanders religieus, en daalt het aantal gelovigen over de afgelopen jaren. Nu een houvast zoals religie voor velen weg is, zijn mensen op zoek naar zingeving’, aldus Marianne Simons. Dit zou dus ene verklaring kunnen zijn voor het hoge aantal zoekende mensen. Overigens geldt dat niet voor iedereen, anderen zoeken zingeving in werk, hobby’s, vrijwilligerswerk, sociale verbinding etc.
Conclusie
De bewering dat “driekwart van de Nederlanders op zoek is naar zingeving” blijkt grotendeels te kloppen; het begrip zingeving kent diverse aspecten en naast het onderzoek van Trouw zijn er niet andere cijfers. Toch lijkt de algemene strekking van de claim stand te houden.
Andere onderzoeken ondersteunen namelijk de bewering:
De zoektocht naar zingeving is vooral zichtbaar bij mensen die geconfronteerd worden met levensveranderingen of tegenslag. Daarnaast heeft de afnemende rol van religie geleid tot een groeiende zoektocht naar nieuwe manieren van zingeving.
Experts zoals Marianne Simons benadrukken dat er inderdaad steeds vaker wordt gezocht naar zingeving.
Tegelijkertijd is het belangrijk om te erkennen dat zingeving een breed en subjectief begrip is. Het CBS-onderzoek dat stelt dat 92% van de Nederlanders hun leven de moeite waard vindt, laat zien dat een gevoel van tevredenheid niet altijd betekent dat men niet actief zoekt naar meer diepgang of betekenis.
Kortom, de claim dat driekwart van de Nederlanders op zoek is naar zingeving blijkt goed onderbouwd door de beschikbare cijfers, maar vraagt om een bredere kijk.
Bronnen:
- Marianne Simons – Open Universiteit
- CBS – (CBS)
- Psycholoog.nl – Psycholoog.nl
- Trouw – Trouw
- Agora – Agora
