Voor het eerst in lange tijd vallen de Ramadan en de Veertigdagentijd samen. Dit betekent dat miljoenen moslims en christenen wereldwijd tegelijkertijd vasten, elk volgens hun eigen traditie en overtuiging. Voor de één is het een religieuze plicht, voor de ander een persoonlijke keuze. Maar hoe verschilt hun vasten, en waar liggen de overeenkomsten?

Het christelijk vasten vindt zijn oorsprong in de Veertigdagentijd, een periode van veertig dagen voorafgaand aan Pasen, waarin christenen zich matigen en bezinnen op het lijden van Christus. De islamitische Ramadan daarentegen volgt de maankalender en is een verplichte maand waarin moslims van zonsopgang tot zonsondergang niets eten of drinken. “In bijna elke religie heb je het fenomeen van vasten,” zegt theoloog Gerke Roorda. “En vasten, in bijna alle religies, gaat vaak ook hand in hand met gebed. Het heeft te maken met toewijding, afzien van en je richten op het hogere.”

Volgens een onderzoek van het CBS uit 2018 vast 87% van de Marokkaanse moslims in Nederland alle dagen tijdens de Ramadan, terwijl slechts 4% helemaal niet vast. Onder de Turkse moslims in Nederland ligt dit percentage lager: 55% vast de hele maand, terwijl een kwart niet meedoet. In katholieke en orthodoxe tradities zijn er vastgestelde vastendagen, zoals Aswoensdag en Goede Vrijdag. Echter, binnen het christendom is vasten flexibeler. De frequentie en vorm van vasten verschillen per stroming en individu. Sommige christenen vasten tijdens de Veertigdagentijd, anderen op willekeurige momenten in het jaar. Daardoor is het moeilijk om vasten onder christenen in cijfers te vatten, in tegenstelling tot de islamitische Ramadan.

Een ander verschil ligt in de invulling van het vasten. In de islam gaat het om volledige onthouding van eten, drinken en andere vormen van genot vanaf zonsopgang tot zonsondergang. In het christendom ligt de nadruk meer op soberheid en matiging, zoals het beperken van vleesconsumptie en luxe. “In de islam is vasten een voorschrift en een vast onderdeel van de religieuze praktijk, terwijl het in het christendom nooit een verplichting is geweest vanuit de Bijbel,” legt Roorda uit. “In de islam draagt vasten ook bij aan je status als gelovige tegenover God, terwijl het christelijk geloof juist benadrukt dat elk mens door God opgeraapt moet worden.”

Waar komen de tradities samen?

Ondanks de verschillen delen zowel de islam als het christendom dezelfde kernwaarden tijdens de vastenperiode: reflectie, gemeenschapszin en liefdadigheid. Volgens een studie in Frontiers in Nutrition over religieus vasten speelt vasten in beide religies een belangrijke rol bij het versterken van sociale banden en het ontwikkelen van empathie voor minderbedeelden. In de islam is liefdadigheid zelfs een verplichting in de vorm van zakat, terwijl christenen tijdens de Veertigdagentijd vaak vasten combineren met goede daden.

“Als je er theologisch naar kijkt, dan kunnen de verschillen groot zijn,” zegt Roorda. “Maar in de ervaring van het vasten zelf kunnen moslims en christenen elkaar juist vinden. Aan de buitenkant lijkt het alsof moslims en christenen hetzelfde doen, wat ook zorgt voor een gedeeld begrip.”

Kijk en luister hieronder naar de video-reportage met Soufiane, een islamiet, en Rachel, een christen, om te weten waar de overeenkomsten liggen: