In een recente TikTok van fitness-influencer René Spoelstra beweert hij het volgende: ‘Je verbrandt vijftig procent meer calorieën als je voor onbewerkte producten kiest.’ Deze bewering, die deels onjuist is, kan in een land waar volgens onderzoek de helft van de bevolking overgewicht heeft, gevolgen voor de Nederlandse volksgezondheid met zich meebrengen. Indirect wordt er namelijk gezegd dat je met een onbewerkt dieet twee keer zoveel kan eten, zonder dat het invloed heeft op je gewicht. 

René Spoelstra is influencer en richt zich op gezondheid. Hij biedt verschillende coachingsprogramma’s aan en maakt verschillende video’s op Instagram en TikTok, die te maken hebben met voeding en fitness. Op TikTok plaatst René een video die hij opent met de claim ‘Je verbrandt vijftig procent meer calorieën als je voor onbewerkte producten kiest.’ Vervolgens onderbouwt hij de claim met het standpunt dat het lichaam harder moet werken bij het verteren van onbewerkte producten. In de video vertelt hij niet hoe hij aan de informatie komt en ook in de beschrijving wordt er niet naar referenties verwezen.

Wetenschappelijk onderzoek

Om erachter te komen of het klopt wat René beweert, is het handig om te achterhalen waar hij zijn informatie vandaan heeft gehaald. René heeft niet gereageerd op verschillende verzoeken om deze informatie te geven. Ook bij online zoekmachines komt er, naast de posts van René, niets omhoog als je de claim intypt.

In het eerste wetenschappelijke onderzoek, die met trefwoorden uit de claim is gevonden, volgen gezonde mannelijke en vrouwelijke proefpersonen een dieet van een maand lang. Hierin eten zij twee weken lang onbewerkt eten en twee weken lang bewerkt eten. De maaltijden binnen dit dieet zijn gelijk qua calorieën en de macronutriënten: vetten, eiwitten en koolhydraten. Wel mogen de proefpersonen zelf weten hoeveel zij eten. De conclusie uit dit onderzoek is dat de mensen tijdens het bewerkte dieet meer eten. Gemiddeld aten zij zo’n 500 calorieën extra. Dit onderzoek laat zien dat je met onbewerkt eten minder hoeft te eten, maar nog steeds niet dat je het dubbele verbrandt na de maaltijd.

In het tweede wetenschappelijke onderzoek komt meer informatie naar boven. Hier zijn de proefpersonen in twee groepen verdeeld. Groep 1 eet alleen bewerkt eten, groep 2 juist alleen onbewerkt. Hierin zijn de maaltijden gelijk aan calorieën en macronutriënten. Na afloop werden de proefpersonen getest op hoe vol zij zaten na de maaltijd, maar ook op hoeveel calorieën zij verbrand hebben na vijf tot zes uur. De conclusie uit dit onderzoek is opmerkelijk. Er is namelijk een verschil te zien in het aantal calorieën dat is verbrand. De groep die het ‘bewerkte’ dieet volgden, verbrandden ongeveer 70 calorieën. De groep die het ‘onbewerkte’ dieet volgden, verbrandden ongeveer 140 calorieën. Als je dit gaat berekenen, kom je inderdaad uit op een percentage van 50% meer verbranding door het eten van onbewerkte producten! Toch wordt dit percentage verder niet benoemd in het onderzoek. Wel wordt er verteld waardoor de calorieverbranding vergroot wordt bij het volgen van een dieet met onbewerkt voedsel. Dat komt volgens hen door DIT.

Voedings-geïnduceerde thermogenese

In meerdere onderzoeken, waaronder bovenstaande, wordt aangegeven dat de voeding-geïnduceerde thermogenese, afkorting DIT, een belangrijke rol speelt bij de calorieverbranding. Voedings-geïnduceerde thermogenese betekent letterlijk: de energie die nodig is bij het verbranden, verteren en verwerken van voedsel in het lichaam. Wanneer je eet, moet je lichaam het voedsel afbreken en omzetten in energie. Hier komt warmte bij vrij, vandaar thermogenese.

Bij bewerkt voedsel zou het DIT lager liggen dan bij onbewerkt voedsel. Bewerkt eten, zoals junkfood, wordt sneller verteerd. Het eten is namelijk, voordat het in jouw verteringsstelsel komt, al door een heleboel processen heen gegaan, waardoor moleculen en vezels al deels zijn afgebroken. Hierdoor heeft je lichaam minder moeite met het afbreken van het voedsel en heeft het dus een lage DIT.

Bij onbewerkt eten duurt dit proces langer. Dit komt omdat onbewerkt voedsel meer vezels, complexe moleculen en minder toegevoegde suikers of vetten bevat. Het langere proces en de warmte die bij dit proces vrijkomt, zorgt ervoor dat er meer tijd is om extra calorieën te verbranden. Het klopt dus, volgens wetenschappelijk onderzoek, wel degelijk dat onbewerkt eten zorgt voor extra verbranding.

Ook diëtiste Esmee Batens bevestigt dit. Zij vertelt dat onbewerkt voedsel sowieso veel voordelen heeft. ‘Onbewerkt voedsel bevat veel meer vitamines, mineralen en vezels. Hierdoor ben je langer verzadigd, maar ook voor je gezondheid is het beter. Mensen die veel bewerkt voedsel eten hebben een grotere kans op gezondheidsklachten, zoals hart- en vaatziekten.’ In die zin heeft René Spoelstra volgens Esmee wel gelijk. ‘Hoe hij op die 50% is gekomen, weet ik niet. Je kunt inderdaad zeggen dat je lichaam door het eten van onbewerkt voedsel meer energie kwijt is aan het verteren van het voedsel, waardoor meer calorieën verbrand kunnen worden. Dat is goed voor vetverlies. Dit betekent uiteraard niet dat je twee keer zoveel kan eten met dit dieet. Dat heeft alsnog invloed op jouw gewicht.’

Conclusie

Wat René beweert klopt dus deels. Een onbewerkt dieet is gezond en werkt bij gewichtverlies. Je verbrandt meer calorieën door het lange verteringsproces, maar niet 50% meer. Dat percentage, is op een voorbeeld na, nergens terug te zien. Dit deel van de claim is ongegrond en dus niet waar.

Bronnen

1. Auteur onbekend (2022) Hoeveel volwassenen hebben overgewicht? via CBS, geraadpleegd op 11 maart 2025, via https://longreads.cbs.nl/nederland-in-cijfers-2022/hoeveel-volwassenen-hebben-overgewicht/

2. Auteur onbekend (29 november 2023) Sterk bewerkt voedsel nood aan duidelijke definities, via NICE, geraadpleegd op 11 maart 2025, via https://www.nice-info.be/sterk-bewerkt-voedsel-nood-aan-duidelijke-definities

3. Barr, S. (2 juli 2010) Postprandial energy expenditure in whole-food and processed-food meals: implications for daily energy expenditure, via Google Scholar, geraadpleegd op 11 maart 2025, via https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2897733/

4. Hall, K. (2 juli 2019) Ultra-Processed Diets Cause Excess Calorie Intake and Weight Gain: An Inpatient Randomized Controlled Trial of Ad LibitumFood Intake, via Google Scholar, geraadpleegd op 11 maart 2025, via https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1550413119302487

5. Hoijtink, D. (16 september 2024) Hoeveel calorieën verbrand je op een dag? geraadpleegd op 11 maart 2025, via https://www.libelle.nl/gezond-afvallen/vet-verbranden-zonder-rennen-workout~b3fe6f21/

6. Louist, R. (26 maart 2022) Is onbewerkte voeding beter voor vetverlies dan bewerkte? geraadpleegd op 11 maart 2025, via https://fitguide.nl/vetverlies/is-onbewerkte-voeding-beter-voor-vetverlies-dan-bewerkte/

7. Westerterp, K. (z.d.) Diet induced thermogenesis, via Google Scholar, geraadpleegd op 11 maart 2025, via https://link.springer.com/article/10.1186/1743-7075-1-5