De spanningen tussen Europa en Rusland lopen op. Door de veranderende houding van de Verenigde Staten moeten Europese landen beter hen eigen veiligheid regelen. Defensie kampt al enige tijd met een mankrachttekort, wat discussie over het herinvoeren van de dienstplicht nieuw leven inblaast.  

Oud-Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn vertelde aan NPO-Radio 1 dat Nederland serieus na moet gaan denken over het herinvoeren van de dienstplicht. ‘Ten tijde van de Koude Oorlog was de dienstplicht een noodzaak’ zegt hij, ‘het zou best zo kunnen zijn dat we weer in die omstandigheden terechtkomen.’  

Dienjaar Defensie 

In januari gaf staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman aan dat hij de krijgsmacht uit wil breiden van 74.000 naar 100.000 man. Defensie kampt al jaren met een tekort aan personeel. Om dit proberen te verhelpen, roept Defensie in 2023 het dienjaar in leven. Dit is een vrijwillige vorm van militaire dienst, vooral gericht op jongeren. Zo ook op de 23-jarige Janine, inmiddels ex-dienjaar militair.  

‘Ik studeer geneeskunde, en had bijna mijn bachelor afgerond. Ik wist daarna eigenlijk niet zo goed wat ik wilde doen, en totdat mijn master zou beginnen moest ik een verplicht tussenjaar van anderhalf jaar nemen. Toen zag ik het dienjaar voorbij komen. Het leek mij erg leuk om iets helemaal anders te gaan doen, en toen heb ik mij ingeschreven’ 

Ze kwam uiteindelijk bij het 400 Geneeskundig Bataljon van de landmacht, waar ze heel haar dienjaar gevolgd heeft. ‘Mijn ervaring was erg goed. Iedereen bij mijn eenheid was vrij sociaal’ vertelt ze.  

Dienstplicht 

Het kabinet wil het aantal opleidingsplekken binnen het dienjaar nu uitbreiden van 1000 naar 1500, en als het kan nog meer. Maar door de verhoogde spanningen vindt er steeds meer maatschappelijk debat plaats over het herinvoeren van de dienstplicht. Dit moet gebeuren om de krijgsmacht snel op kracht te krijgen, wat al een aantal jaar kan duren.  

‘Dan moet er op de korte termijn gewerkt worden aan de infrastructuur die defensie nodig heeft om een dienstplicht uit te voeren’ vertelt Frans Osinga, hoogleraar War Studies aan de Universiteit Leiden, ‘zoals meer kazernes en oefenterreinen.’ Hij legt verder uit dat daar ook ander materiaal voor nodig is, zoals uniformen, wapens en munitie. ‘Als het daadwerkelijk nodig is, kunnen we dan eens beginnen met kleine groepen mensen op te roepen voor de dienstplicht, en het later uitbreiden’ In december 2024 voerde Defensie een verkenning uit waaruit bleek dat de krijgsmacht niet de capaciteit heeft om de dienstplicht terug in te voeren.  

‘Ik begrijp zijn redenering’ zegt Osinga over de uitspraak van Dick Berlijn. Ook Janine ziet er wel wat in. ‘Ik denk dat het voor heel veel mensen goed zou zijn om het opnieuw in te voeren, ook al is het maar voor bijvoorbeeld een jaar’ zegt ze.  

Luister hier naar het interview tussen Daan Vergouwe en Frans Osinga