In Het Parool beweert Pieter Omtzigt dat de daling van het aantal geboortes in Nederland leidt tot een toename van arbeidsmigratie uit landen buiten Europa. Dat is deels waar. Hoewel er geen direct verband is, kan een daling van het aantal geboortes op lange termijn bijdragen aan een grotere vraag naar arbeidsmigranten, om tekorten op de arbeidsmarkt op te vangen. 

Op 2 september publiceerde Het Parool een artikel waarin Pieter Omtzigt (NSC) waarschuwde, in debatcentrum De Rode Hoed, voor een te harde krimp van de bevolking. ‘Het geboortecijfer in Nederland is de afgelopen jaren gedaald en dat heeft consequenties’, stelt de NSC-leider: ‘Arbeidsmigranten zullen komen’. Omtzigt vindt het lagere geboortecijfer een probleem, omdat er dan meer arbeidsmigranten buiten de Europese Unie naar Nederland zullen komen. 

Geboortecijfers in Nederland

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is het aantal geboortes in Nederland de afgelopen jaren gedaald. In 2023 werden er 163.881 kinderen geboren, een daling ten opzichte van 2022 toen er 167.504 geboortes waren. Het geboortecijfer in Nederland ligt rond de 1,43 kinderen, ver onder het vervangingsniveau van 2,1 dat nodig is om een bevolking stabiel te houden. Deze dalende trend wordt toegeschreven aan factoren zoals vergrijzing, de stijgende leeftijd waarop vrouwen hun eerste kind krijgen en veranderende economische omstandigheden.

Jaap Uijlenbroek, een expert op het gebied van arbeidsmigratie, reageert op de uitspraak van Omtzigt dat vrouwen meer kinderen moeten krijgen om migratie tegen te gaan. Een oplossing voor de lange termijn is: ”Als er meer kinderen komen, nemen de zorgtaken toe. Bijvoorbeeld in onderwijs en de kinderopvang. Ook krijgen ouders meer zorgtaken waardoor ze vaak minder gaan werken. ‘Op korte termijn klopt deze uitspraak dus niet en neemt het tekort op de arbeidsmarkt juist toe’, aldus Uijlenbroek.

Arbeidsmigratie uit landen buiten Europa

Het CBS meldt dat er eind 2021 ongeveer 87.000 arbeidsmigranten uit landen buiten de Europese Unie (EU) of de Europese Vrijhandelsassociatie (EFTA) in Nederland wonen. Deze groep bestaat voornamelijk uit kennismigranten, die vaak hoogopgeleid zijn en door Nederlandse werkgevers worden aangetrokken. Het aantal aanvragen voor tewerkstellingsvergunningen voor werknemers van buiten de EU is de afgelopen jaren gestegen. In de eerste helft van 2024 ontving het UWV 18.800 aanvragen, dat is bijna evenveel als in heel 2023.

Verband tussen geboortecijfers en arbeidsmigratie

Pieter Omtzigt claimt dat er een direct verband is tussen de daling van het aantal geboortes en de toename van arbeidsmigratie uit landen buiten Europa. Volgens Frank van Gool, een deskundige op het gebied van arbeidsmigratie, zegt dat er sprake is van een indirect verband. “Een daling van het aantal geboortes kan op lange termijn leiden tot een krimpende beroepsbevolking, wat werkgevers ertoe kan aanzetten om meer arbeidsmigranten aan te trekken om tekorten op de arbeidsmarkt op te vullen”.

Jaap Uijlenbroek gaat dieper in op de relatie tussen geboortecijfers en arbeidsmigratie. Volgens Uilenbroek is er zeker een verband tussen vergrijzing en de noodzaak van arbeidsmigratie. “Als de bevolkingsgroei afneemt en de vergrijzing toeneemt, ontstaat er automatisch meer druk op de arbeidsmarkt. “Daarom worden werkgevers gedwongen om naar andere oplossingen te zoeken, zoals automatisering of het aantrekken van migranten”.

Toch plaatst Uijlenbroek een kanttekening bij Omtzigt’s stelling. Hij benadrukt dat de toename van arbeidsmigratie uit niet-Europese landen niet uitsluitend kan worden toegeschreven aan de daling van het aantal geboortes. “Het klopt dat er meer migranten van buiten Europa naar Nederland komen, maar dit is niet enkel het gevolg van de daling in het aantal geboortes. Er zijn ook andere factoren in het spel, zoals de vraag naar gespecialiseerde arbeid in sectoren waar Nederlandse werknemers niet in voldoende mate beschikbaar zijn.” 

Analyse

Omtzigt legt een direct verband tussen de daling van het aantal geboortes en de toename van arbeidsmigratie uit niet-Europese landen. De daling van geboortecijfers en de vergrijzing dragen bij aan een grotere vraag naar arbeidskrachten. Echter, de claim dat dit rechtstreeks leidt tot een toename van arbeidsmigratie uit landen buiten Europa lijkt een leugen.

Uit de analyse blijkt dat arbeidsmigratie uit niet-Europese landen inderdaad toeneemt, maar dat deze toename niet volledig kan worden verklaard door de daling van geboortecijfers. Factoren zoals economische behoeften, de open grenzen binnen de EU en de vraag naar hoogopgeleide arbeidskrachten in specifieke sectoren spelen minstens een even grote rol. Arbeidsmigratie uit niet-EU landen blijft relatief beperkt in vergelijking met migratie uit EU-landen, hoewel er een stijgende lijn zichtbaar is.

Conclusie

De claim van Pieter Omtzigt dat de daling van het aantal geboortes in Nederland leidt tot een toename van arbeidsmigratie uit landen buiten Europa is deels waar, maar niet volledig onderbouwd. Hoewel er geen direct verband is, kan een daling van het aantal geboortes op lange termijn wel bijdragen aan een grotere vraag naar arbeidsmigranten om tekorten op de arbeidsmarkt op te vangen. Dit wordt ondersteund door de stijgende aantallen arbeidsmigranten en de toename van aanvragen voor tewerkstellingsvergunningen. Toch kan de toename van migranten uit niet-Europese landen niet uitsluitend aan deze demografische ontwikkeling worden toegeschreven. Andere factoren, zoals de behoefte aan gespecialiseerde arbeidskrachten en geopolitieke ontwikkelingen, spelen een cruciale rol in dit proces. De claim mist dus nuance, maar bevat wel elementen van waarheid.

Bronnen

• Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
• Nederlands Jeugdinstituut (NJi)
• Het Kenniscentrum Arbeidsmigranten
• Frank van Gool, een deskundige op het gebied van arbeidsmigratie

Contact: jaap.uijlenbroek@lento.eu, +31610944534

• Jaap Uijlenbroek, een expert op het gebied van arbeidsmigratie

Contact: fvangool@ottoworkforce.eu, +31649060111