Discriminatie is op alle vlakken een groot probleem, zegt de minister van Justitie en Veiligheid, Boris Dittrich. Op 11 maart heeft de Eerste Kamer een meerderheid behaald voor de invoering van het ‘discriminatoir aspect’ als strafverzwaringsgrond. Dit betekent dat rechters misdrijven gepleegd uit discriminatiemotief met een derde kunnen verhogen op de maximale gevangenisstraf. Ook dit is een ontwikkeling die voor discussie zorgt in Stichtse Vecht, waar lokale partijen het belang van deze wet erkennen, maar benadrukken dat handhaving en preventie even belangrijk zijn.
Deze wet, gesteund door PvdA-GroenLinks en ChristenUnie, geeft een duidelijk signaal af dat discriminatie en racisme niet getolereerd worden. Maar heeft deze wet ook impact op Stichtse Vecht? Volgens onderzoek van discriminatie.nl is het aantal meldingen van discriminatie in de regio fors toegenomen, met een recordaantal van 686 meldingen in Utrecht. Verassend genoeg, komen 475 van deze meldingen uit kleinere gemeenten zoals Stichtse Vecht. Dit laat zien dat discriminatie in iedere hoek van een regio kan voorkomen, wat het belang van dergelijke wetten benadrukt.
“Eigenlijk is het schandalig dat je dit soort wetten nodig hebt om normale fatsoensnormen af te dwingen,” zegt Ton Goudriaan, bestuurslid van de afdeling Stichtse Vecht van de SP. ‘Je zou verwachten dat mensen normaal met elkaar omgaan, maar al het gedoe van de afgelopen jaren draagt hieraan bij. Mensen worden tegen elkaar opgezet in plaats van dat ze samenwerken. Dat het zo loopt, vinden wij beroerd.’ Volgens Goudriaan is dit soort haat een zorgwekkende ontwikkeling, ondanks dat er weinig incidenten zijn in Stichtse Vecht. ‘Al gebeuren deze misdrijven niet vaak in Stichtse Vecht, je merkt wel dat deze haat groeit.’ Mirjam Bikker, partijleider van de ChristenUnie en fractievoorzitter in de Tweede Kamer, benadrukt dit probleem op maatschappelijk niveau: ‘Geweld tegen iemand vanwege wie hij is, raakt niet alleen het individu, maar ook de hele gemeenschap waartoe die persoon behoort.’
SP Stichtse Vecht heeft de wet in de Eerste Kamer volledig gesteund, maar ze vinden het jammer dat er überhaupt een wet voor nodig is. Ze benadrukken het belang van de handhaving van deze wet: ‘Je kunt allerlei wetgeving maken, maar als er geen handhaving komt, zijn het praatjes. Publieke diensten moeten ondersteund worden voor handhaving, in plaats van het afschaffen van wijkagenten of het sluiten van politiebureaus.’ En dit klopt, uit cijfers van EenVandaag blijkt dat het aantal politiebureaus in de afgelopen vijf jaar met 25% is afgenomen. In 2020 waren er 293 bureaus, terwijl dit aantal nu op 227 ligt.
Een zwaardere straf voor haatmisdrijven is niet altijd de volledige oplossing, zegt een woordvoerder uit het bestuur. Zij pleit voor een bredere aanpak: ‘Haat hoort niet thuis in een samenleving en zeker niet als het gepaard gaat met misdrijven, en zwaarder straffen zal niet altijd resulteren in geen herhalingen.’ Toch erkent ze het belang van een zwaardere straf: ‘Dat neemt niet weg dat er straf opgelegd moet worden. Plegers van dit soort misdrijven moeten zich bewust zijn dat het haatmisdrijf verstrekkende gevolgen kan hebben voor hun ontwikkeling in de toekomst.’
Hoewel haatmisdrijven nog geen probleem zijn dat direct actie vereist in Stichtse Vecht, vindt de woordvoerder uit de gemeente handhaving en preventie ook belangrijk. ‘Er moet wel gezorgd worden dat het geen probleem gaat worden.’ Educatie speelt hier volgens haar een grote rol: ‘Dit kan via onderwijs gebeuren. De educatie over dit onderwerp moet in het lesprogramma opgenomen worden, zeker in de bovenbouw van de lagere school, groepen 7 en 8, maar ook op middelbare scholen. Dit omdat de plegers helaas steeds jonger worden. Discriminatie moet ook thuis bespreekbaar zijn, en een briefing naar de ouders en/of verzorgers van deze scholieren kan hierbij helpen.’
Met deze wet wordt er een duidelijk signaal afgegeven dat haat geen plek heeft in onze samenleving. Tegelijkertijd is er in Stichtse Vecht discussie over de vraag of een strenger strafrecht genoeg is. Daarom pleiten politici en lokale partijen niet alleen voor wetgeving, maar ook voor preventie en betere handhaving. De komende jaren zullen moeten uitwijzen of deze wetgeving daadwerkelijk effect heeft op haatmisdrijven. Naast de regelgeving bepaalt ook de uitvoering het succes van deze initiatiefwet.
