De gemeente Stichtse Vecht heeft een Lokaal Hitteplan opgesteld ter voorbereiding op extreme hitte. Door klimaatverandering komen hittegolven vaker en heviger voor. Dit brengt vooral voor ouderen gezondheidsrisico’s met zich mee. Samen met lokale partners is de gemeente afgelopen weken gestart met voorbereidingen, zodat ze tussen juni en augustus direct kan handelen zodra het RIVM het Nationaal Hitteplan activeert.
Sinds 2007 is er een Nationaal Hitteplan. Wanneer er warm weer wordt verwacht, worden gemeenten, zorginstellingen en burgers door het RIVM gewaarschuwd en geïnformeerd over welke maatregelen zij kunnen treffen tegen de hitte. Het is dit jaar voor het eerst dat de gemeente Stichtse Vecht een Lokaal Hitteplan heeft. De gemeente is bij het opstellen van het Lokaal Hitteplan ondersteund door TAUW, een adviesbureau dat gespecialiseerd is in milieu, duurzaamheid en leefomgeving. Een woordvoerder van de gemeente vertelt: ‘Voorheen hadden verschillende organisaties in de gemeente eigen maatregelen en protocollen. Het Lokaal Hitteplan helpt ons en onze partners om beter voorbereid te zijn op het toenemend aantal warmteperioden, door bijvoorbeeld duidelijkheid over de rol- en taakverdeling.’
TAUW heeft in Stichtse Vecht in beeld gebracht welke kwetsbare groepen belangrijk zijn en vervolgens welke relevante organisaties er in de gemeente aanwezig zijn om deze doelgroepen te bereiken. ‘Daarna hebben we een werksessie georganiseerd, waarin we met de relevante organisaties hebben besproken wát ze al doen en waar het nog beter kan. Ook hebben we het over rolverdeling gehad’, zegt Bennink.
Het Lokaal Hitteplan heeft net als het Nationaal Hitteplan vooral een waarschuwende functie. ‘Wij waarschuwen voor extreme hitte en brengen de adviezen van het RIVM onder de aandacht van kwetsbare groepen en alle inwoners van de gemeente. Daarbij voorzien we deze landelijke waarschuwingen van lokaal maatwerk’, aldus de woordvoerder van de gemeente.
Volgens het KNMI is de jaartemperatuur in De Bilt, waar het hoofdstation van het KNMI zich bevindt, tussen 1901 en 2020 met ruim 2 °C gestegen. Deze toename onderstreept de groeiende noodzaak van een Lokaal Hitteplan.
Risicogroepen
Volgens het RIVM vormen mensen ouder dan 75 jaar de grootste kwetsbare groep. Dat komt omdat bij ouderen het lichaam de lichaamstemperatuur minder goed kan reguleren. Daardoor koelt het lichaam minder goed af. Bovendien ervaren ze minder snel dorst, waardoor ze vaak onvoldoende water drinken. Casper Bennink, adviseur lokale hitteplannen bij TAUW, vertelt dat ouderen ook vaker medicijngebruikers zijn, een andere factor die de temperatuurregulatie van het lichaam verstoort.
‘Ook de woonomstandigheden en het sociale netwerk van een oudere kunnen de mate van kwetsbaarheid beïnvloeden.’ Bennink zegt dat er volgens de hitte- en eenzaamheidskaart in de gemeente Stichtse Vecht 480 ernstig eenzame ouderen wonen, waarvan de meesten in buurten wonen waar de gevoelstemperatuur relatief hoog is. ‘De gevoelstemperatuur is een maat voor de temperatuur die een persoon ervaart in een bepaalde weersituatie. Als de gemeten luchttemperatuur bijvoorbeeld 30 ºC is, kan het in de volle zon en uit de wind aanvoelen als 40 ºC. Dat de eenzame ouderen ook nog eens in buurten wonen waar de gevoelstemperatuur hoog is, maakt hen extra kwetsbaar voor de risico’s van hitte.’
Naast ouderen zijn er nog veel meer kwetsbare inwoners in de gemeente, bijvoorbeeld (zeer) jonge kinderen, zwangeren, mensen met beperkte mobiliteit of verstandelijke beperking, chronisch zieken, mensen met obesitas, buitenwerkers, sporters en evenementenbezoekers.
Maatregelen
‘Er zijn algemene maatregelen meegenomen die op alle kwetsbare doelgroepen van toepassing zijn. Deze maatregelen zijn vooral gericht op communicatie richting kwetsbare doelgroepen’, zegt Bennink. ‘De woningcorporaties hangen bijvoorbeeld flyers op in gezamenlijke ruimtes om aandacht te vragen voor het thema hitte. Ook versturen de zorgorganisaties een mail met tips bij hitte naar mantelzorgers. En de kinderopvanglocaties nemen extra maatregelen.
De woordvoerder van de gemeente zegt dat inwoners ook geïnformeerd worden over waar bijvoorbeeld de drinkwatertappunten in de gemeente staan, waar je veilig buiten kan zwemmen en waar je een koele aangename verblijfsplek kunt vinden.
Hot- en coolspots
In 2024 heeft TAUW de GGG-analyse ontwikkeld. Hierin wordt op basis van vooraf afgestemde indicatoren de hotspots voor Gebied, Gebouw en Gezondheid vastgesteld. Hotspots zijn de locaties in de gemeente die het meest kwetsbaar zijn voor hitte. In de analyse wordt dus niet alleen gekeken naar hoe heet het buiten wordt, maar ook naar hoe makkelijk de woning opwarmt en hoe kwetsbaar de bewoner is. ‘Naast deze hotspots, worden ook de coolspots (openbare koele gebouwen en koele plekken in de buitenruimte) in beeld gebracht. Voor deze analyse wordt een combinatie van openbare data, gemeentelijke data en eigen TAUW-analyses gebruikt.’
Toekomst
Het plan gaat jaarlijks geëvalueerd worden. ‘De evaluatiefase start aan het einde van de zomer en vindt plaats tussen eind september en oktober. We bespreken dan ervaringen en bevindingen met de partners en de doelgroep over de gevoerde maatregelen van de afgelopen periode en zoeken naar verbeteringen in het proces. Tot slot beoordelen we of het bestaande netwerk uitgebreid moet worden,’ aldus de woordvoerder van de gemeente.
