Landelijk daalt het aantal ouderen met overgewicht langzaam, maar in Stichtse Vecht gaan de cijfers alle kanten op. In 2020 hadden relatief weinig 65-plussers in de gemeente overgewicht. Twee jaar later schoot dat percentage ineens flink omhoog. Nu, in 2024, lijkt de situatie weer verbeterd: het overgewicht onder ouderen ligt weer onder het landelijke gemiddelde. Dat is goed nieuws, zeker omdat Stichtse Vecht snel vergrijst. Ouderdom en overgewicht samen kunnen namelijk voor flinke uitdagingen zorgen, maar volgens de gemeente begint het ingezette beleid nu echt effect te hebben.
De cijfers
Tot 2016 steeg het aantal ouderen met overgewicht in Stichtse Vecht snel. Hoewel de gemeente toen nog onder het landelijk gemiddelde bleef, gaf die stijgende lijn wel reden tot zorg. In 2020 leek er verbetering: het percentage 65-plussers met overgewicht daalde naar 50,1 %. In 2022 volgde er een sterke stijging. Het aantal ouderen met overgewicht steeg, dit keer tot boven het landelijk gemiddelde en het percentage obesitas onder ouderen kwam uit op 19,7 %., ruim boven het landelijke gemiddelde. In 2024 ziet het beeld er weer positiever uit. De nieuwste Gezondheidsmonitor laat zien dat het percentage overgewicht in de gemeente weer onder het landelijk gemiddelde ligt.
Hoe wordt overgewicht gemeten?
De cijfers zijn afkomstig uit de vierjaarlijkse Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen van het CBS. Tijdens corona werd er ook in 2022 een extra meting gedaan. De monitor gebruikt de Body Mass Index (BMI) als maatstaf. Ouderen en volwassenen worden volgens deze norm als te zwaar beschouwd bij een BMI boven de 25. Organisaties als het Voedingscentrum en de Hartstichting stellen dat bij 70-plussers een BMI tussen de 22 en 28 als gezond geldt. Het daadwerkelijke aantal ouderen met overgewicht zou dus lager kunnen zijn dan de cijfers doen vermoeden. Voor ernstig overgewicht (obesitas) wordt ook bij ouderen de standaardgrens van een BMI boven de 30 aangehouden.
Gevolgen van obesitas bij ouderen
Hoewel de cijfers uit 2024 wat positiever zijn heeft nog steeds meer dan de helft van de ouderen in Stichtse Vecht overgewicht en zo’n 15% obesitas. Vooral obesitas kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van ouderen. De meeste lange termijn gevolgen van obesitas zijn bekend: diabetes, hart- en vaatziekten, artrose. Maar volgens voedingskundige Anita Manasijev zijn er ook andere gevolgen waar ouderen niet altijd van af weten. Dit zijn vooral gevolgen op de korte termijn. Denk aan incontinentie, moeite met bewegen, minder spierkracht, smetplekken tussen huidplooien en pijn in het hele lichaam.
Steeds meer ouderen in Stichtse Vecht
Volgens de seniorenraad bestaat de bevolking van Stichtse Vecht in 2040 voor 32% uit 65-plussers (nu 21%). Gezien deze vergrijzing en het overgewicht onder 65-plussers kan dit zorgelijke gevolgen hebben voor de gemeente Stichtse Vecht. De gemeente zelf verwacht dat deze ontwikkelingen bijdragen aan meer gezondheidsproblemen en een grotere druk op de zorg en ondersteuning.
Aanpak van de gemeente
Volgens woordvoeder Marga Buiter vindt de gemeente Stichtse Vecht het belangrijk om overgewicht onder 65-plussers aan te pakken, samen met lokale partners. Om zo het risico op chronische aandoeningen te verkleinen, de vraag naar zorg beheersbaar te houden en inwoners zo lang mogelijk hun bewegingsvrijheid te laten behouden. “Een belangrijk onderdeel in deze aanpak is de gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI), waarin de gemeente een coördinerende rol heeft.” Dit is een tweejarig programma (vergoed vanuit de basisverzekering) die mensen helpt om met behulp van een leefstijlcoach hun gedrag te veranderen en zo meer te bewegen en gezonder te eten. “Daarnaast zetten buurtsportcoaches in Stichtse Vecht zich in om inwoners via laagdrempelige activiteiten in beweging te brengen en hen te helpen bij het vinden van geschikte sport- en beweegmogelijkheden” zegt Buiter.
Niet alleen voeding
Voedingsdeskundige Anita Manasijev benadrukt hoe belangrijk de rol van de gemeente is in het bevorderen van een gezonde leefstijl bij thuiswonende ouderen. “Het gaat niet alleen om gezonde voeding,” legt ze uit, “maar ook om voldoende beweging, zelfstandigheid én sociale contacten.” Al deze factoren samen, dragen bij aan een gezonder leven en daarmee ook aan het terugdringen van overgewicht. Volgens Manasijev is er al veel kennis beschikbaar over wat een gezonde leefstijl voor ouderen inhoudt. “Belangrijk dus dat die informatie ook bij ouderen terechtkomt. Ouderen moeten weten hoe zij gezond voor zichzelf kunnen zorgen.” Ook zegt Manasijev dat de omgeving van de ouderen een belangrijke rol kan spelen in een gezonde leefstijl. “Bij vereenzaming zien we regelmatig dat ouderen zichzelf gaan verwaarlozen. Ze gaan dan minder goed eten, slaan maaltijden over of kiezen voor ongezonde opties.” Daarom zijn ook buurthuizen, mantelzorgers en naasten onmisbaar. Zij kunnen de leefstijl van de oudere in de gaten houden en optijd ingrijpen.
Positieve trend maar aanpak blijft nodig
De nieuwste cijfers geven hoop: het overgewicht onder ouderen in Stichtse Vecht is weer gedaald en ligt nu onder het landelijk gemiddelde. Toch blijft het belangrijk om alert te blijven. Met de snelle vergrijzing in de gemeente is de kans groot dat het aantal ouderen met gezondheidsproblemen de komende jaren toeneemt. Daarom blijft het goed dat de gemeente zich samen met lokale partners inzet voor een gezonde leefstijl. Niet alleen met aandacht voor voeding en beweging, maar ook voor sociale contacten en mentale gezondheid. Met al deze factoren samen kan de gemeente Stichtse Vecht de gezondheid van haar ouderen verbeteren en de druk op de zorg beheersbaar houden.
