Na jaren van stabiele cijfers in het aantal Halt-verwijzingen onder jongeren in Stichtse Vecht is het aantal verwijzingen in 2024 bijna verdubbeld ten opzichte van het jaar ervoor. In de periode van 2020 tot en met 2023 schommelden de cijfers nauwelijks heen en weer en bleef het aantal verwijzingen nagenoeg gelijk. De cijfers roepen vragen op, is er een toename aan grensoverschrijdend gedrag bij jongeren, wordt er strenger opgetreden? Schooldirecteuren en jongerenwerkers maken zich zorgen en zijn op zoek naar verklaringen voor de stijging.
Bureau Halt is een landelijke organisatie die zich bezighoudt met strafbaar gedrag onder jongeren van 12 tot 18 jaar aan te pakken. Wanneer jongeren een strafbaar feit hebben gepleegd, zoals winkeldiefstal, vernieling of bijvoorbeeld het afsteken van illegaal vuurwerk. Dan kunnen jongeren door politie of andere ambtenaren worden doorverwezen naar Bureau Halt. Een Halt-traject is bedoeld als alternatief voor een strafblad of boete via justitie, met als doel dat de jongeren leren van hun fouten en niet opnieuw de fout in gaan.
Van 2020 tot en met 2023 veranderde het aantal verwijzingen niet veel. Enkel in 2023 was een kleine daling te zien in het aantal verwijzingen. In 2024 is een enorme stijging zichtbaar van wel 93,3%. Het landelijke aantal verwijzingen is na corona flink gedaald, maar is inmiddels ook weer aan het stijgen. In 2024 ten opzichte van 2023 kende ook het landelijk aantal verwijzingen zijn grootste stijging van de afgelopen 5 jaar met een stijging van 8,5%.
Aantal verwijzingen Bureau Halt
De grafiek weergeeft het aantal jongeren tussen de 12 en 18 jaar in Stichtse Vecht met een verwijzing naar Bureau Halt
In november 2024 werden vier jongeren naar Bureau Halt verwezen nadat er bij een kluisjescontrole op vier middelbare scholen illegaal vuurwerk werd gevonden. ‘We investeren in een veilige leer- en werkomgeving, werken samen met jongerenwerkers, maar soms blijkt dat niet genoeg’, vertelt Frank Engelen, rector van het Niftarlake college. Engelen doelt hiermee op het convenant dat in oktober door meerdere middelbare scholen, politie, bureau Halt en andere organisaties werd ondertekend, met als doel om sneller en duidelijker op te treden als jongeren over de grens gaan. Waardoor het komt dat er meer verwijzingen zijn is voor Engelen niet helemaal duidelijk. ‘Misschien spelen er dingen buiten school die wij niet altijd zien. We proberen te signaleren wat we kunnen, maar het blijft soms gissen’, zegt Engelen.
Opmerkelijke statistieken komen naar voren wanneer Stichtse Vecht wordt vergeleken met vergelijkbare gemeenten qua inwonersaantallen zoals Nieuwegein, Zeist en Veenendaal. Zo is te zien dat in Zeist en Veenendaal het aantal Halt-verwijzingen na de corona pandemie zo goed als elk jaar is afgenomen. De cijfers uit Nieuwegein schommelen door de jaren heen, zonder duidelijke stijging of daling. Wat ook erg opvallend is, in 2020 stond Stichtse Vecht onderaan in het aantal Halt-verwijzingen. In 2024 is dat beeld volledig omgedraaid en steekt Stichtse Vecht met kop en schouders boven de andere gemeenten uit.
Aantal verwijzingen Bureau Halt in vergelijkbare* gemeentes
*Gebaseerd op inwonersaantallen
Volgens Ellis van Tilburg, coördinator jongerenwerk bij Stichting Jeugd-punt, is er niet één duidelijke verklaring voor de stijging van Halt-verwijzingen in Stichtse Vecht. ‘We zien dat sommige jongeren sneller in risicogedrag terechtkomen, bijvoorbeeld door groepsdruk, verveling of een gebrek aan positieve vrijetijdsbesteding’, legt ze uit. Daarmee doelt ze op jongeren die minder structuur of begeleiding ervaren, en daardoor sneller neigen naar gedrag dat over de grens gaat. Een mogelijke verklaring voor de stijging is dat er sinds oktober 2024 strenger wordt gehandhaafd, na het ondertekenen van een convenant. Het jongerengedrag zelf is mogelijk niet sterk veranderd, maar door betere samenwerking en scherpere afspraken worden overtredingen sneller gemeld. ‘We hebben als netwerk afgesproken strakker te registreren en door te verwijzen waar nodig’, aldus Van Tilburg. Waar incidenten voorheen intern op school werden afgehandeld, leidt vergelijkbaar gedrag nu eerder tot een officiële Halt-verwijzing.
Zowel scholen als jongerenwerkers maken zich zorgen over de toename in Halt-verwijzingen, maar een duidelijke oorzaak is er niet. Rector Frank Engelen denkt dat er mogelijk zaken spelen buiten het zicht van school, terwijl Ellis van Tilburg van Stichting Jeugd-punt juist wijst op strengere afspraken en betere samenwerking als verklaring. Wat er precies achter de stijging zit, blijft dus onduidelijk. Wel is zeker dat betrokken partijen de ontwikkeling serieus nemen en zich blijven inzetten om jongeren op tijd te begeleiden en herhaling te voorkomen.
