In een Facebook-post van Leef Bewust Nederland op 11 november, werd beweerd dat langdurig vasten een regeneratie van immuunsysteemcellen tot gevolg kan hebben.

 

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.

 

Wat is Leef Bewust?

Leefbewust is een bedrijf, opgericht door Mike Verest en Gretha Adriana Martina en ‘helpt mensen hun zelfhelend vermogen te activeren’, aldus hun website. Op de Facebook-pagina met 142-duizend volgers van Leef Bewust Nederland worden vaker claims gedaan zonder een wetenschappelijke onderbouwing bij te voegen of aan te refereren. In een eerdere factcheck bijvoorbeeld ontkrachte ik al de bewering dat het gebruik van mondwater een extreme bloeddruk tot gevolg zou hebben. Dit bleek een forse overdrijving te zijn. Leef Bewust is vooral actief op Facebook, waar dagelijks op wordt gepost.

 

De claim

Op maandag 11 november, plaatste Leef Bewust een nieuw bericht op de Facebook pagina. Het bericht begon met de volgende inleiding: ‘Een gezond lichaam, een rustige geest en emotionele stabiliteit biedt de basis voor een holistische (totale) gezondheid.

Gelukkig hoeft dit niet duur te zijn, want met deze 3 gratis dokters boost je jouw immuunsysteem op de meest krachtige manier mogelijk, zonder daar een euro voor uit te geven.’ De drie ‘dokters’ bestaan uit: Dokter Vasten, Dokter Kou en Dokter Adem. Bij elke ‘dokter’ worden vervolgens tips gegeven over hoe je die ‘dokter’ kan gebruiken om onder andere je immuunsysteem te versterken. ‘Dokter Vasten’ sprak mij het meeste aan; hier wordt beweerd dat langdurig vasten er voor zorgt dat, doordat witte bloedcellen worden afgebroken, er een regeneratie van nieuwe witte bloedcellen plaatsvind. Dit zou het immuunsysteem versterken.

 

Wat zijn witte bloedcellen?

Witte bloedcellen ‘beschermen je lichaam tegen lichaamsvreemde, schadelijke stoffen zoals virussen, bacteriën, schimmels, parasieten en gisten.’, aldus de website van bloeddonororganisatie Sanquin. Witte bloedcellen zijn dus essentieel voor een goed functionerend immuunsysteem.

 

Wat zijn stamcellen?

Een stamcel ‘is een cel die nog geen specialisatie heeft en in staat is zich te ontwikkelen tot verschillende celtypes.’ Aldus wederom de website van Sanquin. Stamcellen beschikken dus over het de unieke gave zich, afhankelijk van de specialisatie van de stamcel, in een tal van cellen t kunnen veranderen en zo bijdragen aan de reparatie van bijvoorbeeld beschadigd weefsel. In de context van de claim zouden stamcellen na een lange vast dus nieuwe witte bloedcellen moeten genereren.

 

Wetenschappelijke onderbouwing

Op de vraag naar onderbouwende wetenschappelijke bronnen voor de claim mailde Eigenaar Mike Verest terug met een wetenschappelijke artikelen die de claim zou onderbouwen. ‘De claim dat langdurig vasten kan bijdragen aan de regeneratie van nieuwe immuuncellen is voornamelijk gebaseerd op onderzoek naar de effecten van periodiek vasten, waaronder het werk van de Italiaanse wetenschapper Valter Longo’, aldus Verest. Het wetenschappelijk artikel dat Verest bijvoegt betreft het artikel, geschreven door onderzoekers, waaronder Valter Longo, van de University of South California, genaamd: ‘Fasting triggers stem cell regeneration of damaged, old immune system.’ Uit dit wetenschappelijke artikel worden de effecten van langdurig vasten op het immuunsysteem duidelijk. Onder ‘langdurig vasten’ verstaat dit artikel 2-4 dagen zonder eten verspreid over zes maanden. Volgens het artikel heeft dit de volgende effecten op het lichaam, met betrekking tot het immuunsysteem:

 

• Langdurig vasten zorgt ervoor dat het lichaam een aanzienlijk deel van de witte bloedcellen afbreekt.
• Door deze afbreuk van witte bloedcelllen activeert er een “regeneratieve schakelaar”, waardoor stamcellen (onontwikkelde cellen die zich, tot vrijwel elke cel kunnen vormen) verantwoordelijk voor de aanmaak van bloed- en immuuncellen, overgaan tot zelfvernieuwing.

 

Het effect van langdurig vasten op het immuunsysteem wordt ook door een wetenschappelijk artikel van onderzoek gepubliceerd op de website van open source onderzoeksplatform BMC.

 

Risico’s

De wetenschappelijke bronnen belichten ook de risico’s. Zo stelt een ander onderzoek door Valter Longo getiteld ‘When Fasting Gets Tough, the Tough Immune Cells Get Going—or Die’ dat het immuunsysteem tijdelijk kan verzwakken wat men vatbaarder kan maken voor, bijvoorbeeld infecties. De bronnen stellen hierom ook dat het essentieel is om een arts te raadplegen voordat je aan een langdurige vast begint.

 

Conclusie

De claim van Leef Bewust wordt door meerdere betrouwbare wetenschappelijk bronnen onderbouwd. Echter concluderen deze bronnen ook dat er nog meer onderzoek moet worden gedaan naar onder andere het optimale vastenprotocol en de effecten ervan op een groter scala aan individuen met verschillende eigenschappen. Ook naar de risico’s moet volgens de bronnen nog meer onderzoek gedaan worden. Uit het beschikbare onderzoek kan inderdaad geconcludeerd worden dat langdurig vasten een positief effect kan hebben op het immuunsysteem. Echter is het wel belangrijk om erbij te vermelden dat de risico’s per persoon verschillen en het van belang is om vooraf een arts te raadplegen.

 

Extra onderbouwing

• Ma, R. (2024). A detective story of intermittent fasting effect on immunity. Immunology, 173(2), 227–247. https://doi.org/10.1111/imm.13829

• The Effect of Ramadan Fasting on the Immune System Function. (2023). Journal Of North Khorasan University Of Medical Sciences, 126–130. https://doi.org/10.32592/nkums.14.4.126