In dit artikel wordt een claim over abortus door Forum voor Democratie-Kamerlid Gideon van Meijeren gecontroleerd op feiten. Het gaat hier om een zwangerschapsafbreking na dertien weken zwangerschap.

De claim

In de uitzending van Ongehoord Nieuws van dinsdag 11 februari (32:44-33:35)begint Gideon van Meijeren over een punt dat hij wilde maken tijdens een Tweede Kamer-debat. In een video op de website van Forum voor Democratie onderbouwt hij zijn standpunt. Hier beweert hij:

“Vanaf dertien weken wordt de baby weggehaald met een instrumentele abortus. Een arts brengt het grijpgedeelte van de tang in de baarmoeder in om blindelings iets te grijpen en, met de nodige kracht, los te scheuren en vervolgens te verwijderen. Een armpje, een beentje, een stukje van de romp. Net zolang tot het lichaampje is verwijderd. Het kindje kan dan geluiden horen en zelfs de stem van de moeder herkennen. En zelfs ook al pijn ervaren.”

Abortusarts Dr. Gomperts, oprichter van Women on Waves en Women on Web, twee non-profitorganisaties die zich inzetten voor het recht op abortus, noemt deze uitspraak “grote onzin.”

Wat zegt de wetenschap over foetale pijn?

Van Meijeren baseert zijn claim op het onderzoek Reconsidering Fetal Pain. Dit onderzoek stelt dat de pijnervaring van een foetus voor 24 weken mogelijk herzien moet worden. Echter, het is belangrijk om dit onderzoek in de juiste context te plaatsen. De auteurs pleiten er niet voor om vast te stellen dat een foetus daadwerkelijk pijn ervaart voor 24 weken, maar om eerdere studies te heroverwegen binnen een breder wetenschappelijk debat.

“Er is min of meer consensus binnen de wetenschap dat een foetus tot 24 weken geen daadwerkelijke pijn kan voelen, aangezien het zenuwstelsel daarvoor nog niet goed genoeg ontwikkeld is,” zegt Ingvil de Haan, programmamedewerker Reproductieve Gezondheid van Rutgers, expertisecentrum seksualiteit.

Ook recentere onderzoeken, zoals die van het Royal College of Obstetricians & Gynaecologists en The American College of Obstetricians and Gynecologists, bevestigen dat een foetus pas na 24 tot 28 weken mogelijk pijn zou kunnen ervaren. Daarbij benadrukken de onderzoeken dat deze pijnervaring niet vergelijkbaar is met hoe mensen pijn voelen.

Hoe verloopt een zwangerschapsafbreking na dertien weken?

Een foetus kan na dertien weken op instrumentele wijze worden verwijderd, echter is hier geen sprake van de methode zoals Van Meijeren deze omschrijft. “Van Meijeren schildert het af als een wrede behandeling. Verreweg de meeste zwangerschapsafbrekingen gebeuren als de zwangerschap nog heel pril is. In de wet staat dat een abortus mogelijk is tot 24 weken in Nederland, maar in de praktijk houden artsen maximaal 22 weken aan,” zegt De Haan.

Volgens cijfers van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) vond in 2023 rond 87% van de afbrekingen plaats in het eerste trimester (tot dertien weken zwangerschap). Tot negen weken kan een cliënt zelf de keuze maken op welke wijze zij de zwangerschap wil afbreken: met medicatie (de abortuspil) of met een vacuümaspiratie (zuigcurettage).

Medicamenteuze en instrumentele abortus

De methode van een medicinale abortus wordt uitgelegd in onderzoek van ScienceDirect. “Abortus na dertien weken wordt in de ziekenhuizen vooral met medicijnen gedaan. Het kan ook instrumenteel, maar dit ligt aan de voorkeur van de patiënt,” legt Dr. Gomperts uit. In abortusklinieken doen ze dat net wat anders, verteld de Haan, “daar wordt vanaf negen weken gekozen voor een instrumentele behandeling. Ze doen het in ziekenhuizen net wat anders, daar worden zwangerschappen om medische redenen afgebroken, en niet omdat de zwangerschap ongewenst is”.

Als er toch wordt gekozen voor een instrumentele zwangerschapsafbreking, dan wordt de vrucht -wat het tot 24 weken zwangerschap nog is, en geen ‘baby’ zoals Van Meijeren beweert- verwijderd door artsen. Deze behandeling wordt uitgevoerd in combinatie met medicijnen.

Desinformatie vergroot het taboe op abortus

“Wij maken ons zorgen over uitspraken zoals die van Van Meijeren. Het is misleidend, criminaliseert abortus en vergroot het taboe. Dat maakt de keuze voor vrouwen niet makkelijker. Zijn uitspraak is puur bedoeld om vrouwen een schuldgevoel aan te praten en van een abortus af te houden,” aldus De Haan.

Conclusie

De uitspraak van Gideon van Meijeren is onjuist. Hij baseert zich op een onderzoek dat niet tot de conclusies komt die hij beweert. Daarnaast zijn zijn andere claims niet gebaseerd op wetenschappelijke feiten, maar eerder op misleidende informatie. Op basis van verklaringen van experts en meerdere onderzoeken blijkt dat een zwangerschapsafbreking heel anders verloopt dan Van Meijeren stelt.