‘Wij warmen in Europa twee keer zo snel op als het gemiddelde.’ Dit stelde Wopke Hoekstra vorige week op 5 maart in een technische briefing, als antwoord op een vraag van FvD tweede kamerlid Lidewij de Vos. Deze vraag ging over de reactie van Europa, nu de VS onlangs uit het klimaatakkoord is gestapt. Hierop antwoordde Hoekstra dat we in Europa alles op alles moeten zetten om klimaatverandering tegen te gaan, omdat wij in Europa twee keer zo snel opwarmen als het wereldwijde gemiddelde. Op deze claim reageerde FvD op Twitter met een skeptische tweet over deze uitspraak. Na onderzoek blijkt de claim van Hoekstra echter juist. Wij warmen in Europa wel degelijk twee keer zo snel op als het wereldwijde gemiddelde.
Claim
Europa warmt twee keer zo snel op als het wereldwijde gemiddelde
Oordeel
Gefundeerd
Europa tegenover het wereldwijde gemiddelde
Wie het nieuws goed heeft bijgehouden, zag begin dit jaar dit bericht op de NOS: ‘De wereld schiet door de 1,5 graad.’ 2024 Was wereldwijd het warmste jaar ooit en ging voor het eerst door de grens van 1,5 graden. Deze cijfers worden bijgehouden door de World Meteorological Organization (WMO), een bureau van de Verenigde Naties dat zich richt op klimaatverandering, weersomstandigheden en watervoorraden. Volgens het WMO is de gemiddelde wereldtemperatuur sinds de pre-industriële periode (1850-1900) met ongeveer 1,2 graden gestegen. Uit onderzoek van het WMO en Copernicus, het Europese programma dat klimaatgegevens analyseert, blijkt dat de temperatuur in Europa in dezelfde periode met ongeveer 2,3 graden is gestegen. Dat is twee keer zo snel als het wereldwijde gemiddelde. Ook vergeleken met de periode 1991-2020 stijgt de temperatuur in Europa sneller. Het wereldwijde gemiddelde ligt rond de 0,6 graden, terwijl de temperatuurstijging in Europa rond de 1,47 graden ligt.
Europa is dus geen uitzondering als het gaat om de gevolgen van klimaatverandering. Het is het snelst opwarmende continent, met temperaturen die ongeveer twee keer zo snel stijgen als het wereldwijde gemiddelde. De drie warmste jaren die in Europa zijn geregistreerd, hebben allemaal plaatsgevonden sinds 2020, en de tien warmste sinds 2007. Verschillende landen, zoals België, Italië, Frankrijk en Duitsland, zagen de laatste jaren hun warmste jaren ooit. Ook in Nederland lopen de temperaturen op. Samen met 2023 was 2024 het warmste jaar sinds de metingen in 1901 begonnen. Dit blijkt uit onderzoek van het KNMI genaamd de staat van ons klimaat. Niet alleen Nederland, maar heel Europa was in 2024 uitzonderlijk warm. De gemiddelde temperatuur was 10,69°C en alle seizoenen waren in 2024 warmer dan gemiddeld. Vooral in Centraal-, Oost- en Zuidoost-Europa was het zeer warm.
Dat het wereldwijde gemiddelde lager ligt dan dat van Europa, heeft te maken met het feit dat bij het wereldwijde gemiddelde ook de zeeën worden meegerekend. De aarde bestaat voor 70 procent uit water, en zeeën warmen minder snel op dan land. Ondanks dat warmt Europa nog steeds sneller op dan alle andere continenten.
Waarom warmt Europa twee keer zo snel op?
‘Er zijn vier factoren die ervoor zorgen dat Europa twee keer zo snel opwarmt,’ vertelt hoogleraar meteorologie en klimatologie Wouter Peters. ‘Europa is een noordelijk continent. We liggen op dezelfde hoogte als Centraal-Canada.’ Volgens Peters warmen noordelijke gebieden sneller op dan het wereldgemiddelde. Dit komt door de grote hoeveelheid ijs en sneeuwmassa’s in deze gebieden. ‘Dit zijn lichte gebieden die veel zonlicht terugkaatsen. Als het warmer wordt, reageren deze gebieden veel heftiger op klimaatverandering,’ legt Peters uit. De tweede factor is dat Europa een groot gebied heeft met hoge bergen. Op deze bergen ligt ook weer veel ijs en sneeuw. ‘Onze gletsjers smelten gewoon enorm snel. Doordat deze gletsjers smelten wordt het oppervlak donkerder, waardoor er meer warmte vastgehouden wordt.’
De derde factor heeft te maken met de zeeën in Europa. ‘Wij hebben in Europa een aantal ondiepe zeeën, zoals de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Deze zeeën houden de warmte beter vast en warmen sneller op dan bijvoorbeeld een diepe oceaan.’ Deze zeeën absorberen de temperatuurstijging van het klimaat en geven die warmte weer af aan het continent. Als laatste factor noemt Peters de warme golfstroom. ‘Deze golfstroom vanuit de Atlantische Oceaan speelt ook een belangrijke rol,’ vertelt Peters. ‘Deze stroom brengt warmte vanuit het gebied rond Cuba langs de oostkust van de VS en gaat onder Groenland en IJsland door. Uiteindelijk komt deze stroom aan in Europa en worden we als het ware verwarmd door deze oceaanstroming.’
‘Eigenlijk worden we in Europa dus van drie kanten opgewarmd,’ concludeert Peters. ‘We hebben te maken met een warme golfstroom, opwarmende noordelijke gebieden en het smeltende sneeuw in de Alpen.’
Conclusie
Na onderzoek blijkt de claim van Eurocommissaris voor Klimaat Wopke Hoekstra correct. De aarde warmt gemiddeld met 1,2 graden op, terwijl Europa met 2,3 graden opwarmt. Europa warmt dus twee keer zo snel op als het wereldwijde gemiddelde.
