In Servië gaan al maanden honderdduizenden mensen de straat op om te protesteren tegen de corruptie binnen de regering van president Aleksandar Vucic. De protesten zijn hiermee de grootste in de geschiedenis van het land. De demonstranten willen politieke verandering, maar gaan ze dat ook krijgen?  

De aanleiding voor de protesten was het instorten van de overkapping van een treinstation in Novi Sad, de tweede grootste stad van het land. Hierbij kwamen zestien mensen om het leven. De demonstranten zien de corruptie binnen de Servische politiek als oorzaak voor deze ramp en houden de overheid verantwoordelijk. De protesten worden geleid door studenten, voornamelijk van de Universiteit van Belgrado.

Sinds het uitbreken van de protesten zijn er kleine scheurtjes in het autoritaire regime van president Vucic verschenen. Zo trad zijn minister van Infrastructuur na de onthullingen rondom de renovatie van het treinstation af. In januari leidde de aanhoudende demonstraties ook tot het aftreden van premier Vucevic, die burgemeester was van Novi Sad tijdens een groot deel van de renovatie van het treinstation. Daarnaast doet de staatstelevisie, normaal op de hand van Vucic, de laatste weken opvallend onafhankelijk verslag van de protesten. 

Toch komt Vucic niet zomaar ten val, aldus Laszlo Maracz, hoogleraar Oost-Europese studies aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Vucic is een typische Balkan-politicus. Hij is wel wat gewend op het gebied van aanhoudende protesten.’ Daarnaast denkt Maracz dat Vucics achterban hem blijft steunen. ‘Hij heeft een grote achterban op het platteland en ook de orthodoxe kerk staat achter hem.’  

Maar het zou niet de eerste keer zijn dat massale volksopstanden een autoritair regime in Servië ten val brengen. De protesten doen denken aan de demonstraties die resulteerde in de val van president Slobodan Milosevic in 2000. Toch bestaan er grote verschillen tussen de protesten van toen en nu, vertelt Maracz. ‘Het regime van Milosevic was ten tijde van de protesten al op zijn retour. Joegoslavië was uiteengevallen en Milosevic zat al in de verdediging.’ Nu is dat wel anders. ‘De situatie in Servië is gestabiliseerd en de zittende politici hebben een stevige positie.’ 

De studentenactivisten hopen op steun van onder andere de Europese Unie, maar dat heeft tot nu toe weinig weerklank gevonden. Maracz: ‘Hoewel de Europese Unie het moreel gezien wel eens is met de protesten, kan ze er niet meer spanningen op de Balkan bijhebben. Er gaat al genoeg aandacht naar de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en ook de opgelaaide spanningen in Turkije zorgen voor onstabiliteit.’ Ondanks zijn autoritaire leiderschap en de corruptie in zijn regering, zien ze Vucic als stabiliserende factor. ‘Hij is al jaren aan de macht en de EU voert al langer gesprekken met hem over toetreding.’ Daarom verwacht Maracz dat de Europese Unie zal aandringen op dialoog tussen de protestanten en president Vucic.