De scootmobiel is het gevaarlijkste vervoersmiddel van Nederland, beweert Jasper van Kuijk met zijn column in de Volkskrant op 13 september. Deze uitspraak doet hij omdat de scootmobiel relatief gezien de meeste doden oplevert in het verkeer. Hij trekt echter zonder onderbouwing de conclusie dat deze hierdoor het gevaarlijkste voertuig in Nederland is.
Deze factcheck is geschreven op 18-09-2024 met de kennis van dat moment
Bewering
De scootmobiel is het gevaarlijkste vervoersmiddel van Nederland.
Oordeel
Ongefundeerd
Bron van de bewering
De Volkskrant baseert de bewering op een artikel van Verkeer Veilig Nederland van 13 mei, waarin wordt verteld dat de scootmobiel het grootste aantal doden per gebruiker heeft. In 2023 zijn dit er namelijk 53, wat neer komt op dertien doden per 100.000 gebruikers. Dat aantal ligt bij auto’s en fietsers rond de een à twee. Die informatie klopt en wordt bevestigd door het Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) en het CBS.
Echter trekt de Volkskrant daarmee de conclusie dat de scootmobiel het gevaarlijkste vervoersmiddel van Nederland is, maar we hebben qua bestuurders op dit vlak een kwetsbare groep te pakken. In eerdere jaren was 92% van deze verkeersdoden volgens het SWOV zeventig jaar of ouder. Vaak hebben deze mensen fysieke beperkingen en een slechter reactievermogen. Daarnaast komen zij sneller te overlijden na een klein ongeluk.
Voertuigfactoren
Waarom vinden die vele ongevallen met de scootmobiel plaats? Volgens Kirsten van Duijvenvoorde, ongevallenonderzoeker bij SWOV, kan dat liggen aan mensfactoren, voertuigfactoren en algemene factoren. Met dat laatste bedoelen we bijvoorbeeld de weersomstandigheden of drukte op de weg.
‘Ik vind het zeker geen veilig vervoersmiddel’, vertelt Van Duijvenvoorde en daar zijn de VVN, ouderenbond ANBO-PCOB en veel anderen het mee eens. Om de scootmobiel te besturen geef je gas via een hendel en rem je door deze los te laten. Alleen knijpen mensen in een schrikreactie die hendel juist in en zo rijden ze nog harder op een gevaar af. Anneke Sipken, directeur van ANBO-PCOB, laat in een artikel van EenVandaag weten dat ze het aankaarten van dit gevaar zat zijn. ’Het is tijd dat gemeenten, het ministerie, maar ook de fabrikanten hun verantwoordelijkheid nemen. Het gaat hier over mensenlevens.’
Mensfactoren
Ze onderzochten bij SWOV 35 ongevallen met scootmobielen. ‘Bij vijf tot twaalf ongevallen speelden medische condities zoals oogaandoeningen, artrose, of MS een rol.’ Opvallend aan de cijfers van SWOV is ook dat ongelukken met een scootmobiel vaak eenzijdig zijn. Dat wil zeggen dat iemand met de scootmobiel tegen een obstakel aan is gereden zonder verdere betrokken verkeersdeelnemers.
Het hoge aantal verkeersdoden ligt dus ook aan de medische condities van bestuurders en dan hebben we het over voor én na de eventuele val. ‘Bestuurders van de scootmobiel zijn over het algemeen mensen die een slechtere medische conditie hebben. Als er dan iets fout gaat heb je sneller een kans dat zij ernstiger letsel oplopen.’ Door hun fysieke beperkingen komen zij eerder in een ongeluk terecht én overlijden zij hieraan eerder dan anderen. Dan zit het voertuig zelf door het remsysteem ook al niet mee.
Het blijkt dus best een gevaarlijk voertuig, maar is het ook het gevaarlijkste voertuig van Nederland? ‘Dat vind ik een gewaagde uitspraak. Nee, nee daar ga ik me niet aan wagen’, antwoordt Van Duijvenvoorde. We weten niet welke van de factoren welke precieze bijdrage levert aan de sterfgevallen, dus het valt niet te zeggen of de scootmobiel het gevaarlijkste voertuig is in Nederland. ‘Het is eigenlijk altijd een combinatie van meerdere factoren’, aldus Van Duijvenvoorde.
Conclusie
Hoewel de scootmobiel zeker een gevaarlijk vervoersmiddel lijkt te zijn, is niet te zeggen of deze ook dé gevaarlijkste van het land is. Het hoge verkeersdodenaantal zegt niet genoeg over de gevaren van het voertuig, omdat op dit aantal meerdere factoren van invloed zijn.
