Bewering: De meerderheid van de mensen weet niet welke signalen vooraf kunnen gaan aan femicide.
Oordeel: Waar, met nuance.
Bron van de bewering: Staatssecretaris Coenradi maakte deze claim tijdens een interview met de Telegraaf. Ze stelde dat de meeste mensen geen kennis hebben van de signalen die vooraf kunnen gaan aan femicide. Deze uitspraak is relevant in het bredere debat over het gebrek aan bewustzijn en kennis over femicide en de waarschuwingssignalen die eraan voorafgaan.
Waarom is het waar?
Femicide betekent het opzettelijk doden van een vrouw omdat ze vrouw is. In de periode 2014 tot en met 2023 had de politie bij 96 procent van alle vrouwelijke slachtoffers een (vermoedelijke) dader in beeld. Meer dan de helft van deze vrouwen (54 procent) werd door hun (ex-)partner vermoord. Bij vrouwen tussen de 20 en 60 jaar was dit 70 procent blijkt uit de laatste cijfers van het Centraal bureau voor statistiek. Aangezien de meeste moorden worden gepleegd door een (ex-partner) is het aannemelijk dat signalen vaak niet worden opgemerkt, omdat er veel aan vooraf gaat achter gesloten deuren.
Ook Gerrianne Rozema bevestigd de claim van Coenradi. Rozema is ruim 30 jaar werkzaam geweest binnen de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Eerst in de uitvoering en later in managementfuncties en projecten. Ook is ze mede ontwikkelaar van de Signalenwijzer femicide . Dit factsheet heeft als doel een breed publiek aan professionals toe te lichten wat intiem terreur is. Rozema legt uit dat er voorafgaand aan femicide in veel gevallen sprake is van intiem terreur. Intiem terreur is partnergeweld gekarakteriseerd door controle, bedreigingen en fysiek geweld. In een artikel van de VNG beschrijft Veerle Slegers, directeur van het Feniks Emancipatie Expertise Centrum in Tilburg de voorafgaande signalen als een “glijdende schaal van escalatie”, waarbij het begint met kleine vormen van controle, isolatie en misbruik. Deze vroege signalen worden vaak niet herkend door de betrokkenen, en daardoor worden ze niet effectief aangepakt. Het erkennen van deze vroege waarschuwingssignalen is essentieel, maar helaas is dit niet altijd het geval in de samenleving.
‘’De signalen rond intiem terreur werden langere tijd niet goed opgemerkt, omdat veel hulpverleners niet op de hoogte waren van de signalen. ‘’Bij incidenten worden dan niet de juiste vragen gesteld en/of er wordt niet doorgevraagd. Hierdoor komt de situatie niet aan het licht en blijft vrouw gevaar lopen, wat kan uitlopen in femicide’’ vertelt Rozema. Ze geeft aan dat het herkennen van signalen voor de betrokken vrouwen zelf ook lastig is. ‘’Na een incident probeert de partner weer vertrouwen te winnen door spijt te betuigen of cadeaus te kopen, waardoor het van kwaad tot erger kan gaan en als een vrouw de signalen al herkent is ze vaak te bang om weg te gaan bij haar partner’’.
Rozema geeft aan dat het een goed idee is om te investeren in campagnes voor jongeren, zodat ze leren over de normen en waarde binnen een relatie, zodat die intiem terreur sneller zelf herkent kan worden. ‘’ Ook moet er meer aandacht zijn voor dit onderwerp binnen beroepscursussen en trainingen voor hulpverleners. De bredere samenleving moet worden betrokken bij het gesprek over het herkennen van femicide en het begrijpen van de dynamiek van geweld in relaties.
Conclusie:
Het is inderdaad waar dat veel mensen de signalen van femicide niet herkennen. Er gaan vaak veel signalen aan vooraf, zoals mishandeling, stalking en isolatie. Door gebrek aan kennis over intiem terreur binnen, bijvoorbeeld de politie en hulpverlening, worden signalen vaak niet opgepikt. Ook voor vrouwen die te maken krijgen met intiem terreur is het moeilijk te herkennen of te erkennen dat mis dreigt te gaan.
