‘Meer dan de helft van de mensen heeft last van overgewicht. Vooral jongvolwassenen.’

In de radio-uitzending van Radio 1: Dit is de Dag van 8 april 2025 (minuut 21:00–22:00) deed voedingsdeskundige Edith Feskens de volgende uitspraak: “Vooral jongvolwassenen hebben last van overgewicht.” Aan deze claim op landelijke radio kan worden getwijfeld, want je hoort niet vaak dat het grootste probleem van overgewicht bij deze groep ligt. Deze uitspraak klopt dan ook niet met deze formulering.

Wanneer overgewicht?

Om deze uitspraak te kunnen checken is het handig om eerst te kijken naar hoe wordt bepaald wanneer iemand overgewicht heeft. Waar zijn de cijfers op gebaseerd? Hier zijn verschillende methoden voor, maar de meest gebruikte is de Body Mass Index, oftewel het BMI. Dit is gebaseerd op de verhouding tussen lengte en gewicht. Het gewicht van iemand (in kilogram) gedeeld door het kwadraat van zijn lengte (in meters) geeft de body mass index in kg/m².

Hierna komen we bij de vraag wanneer iemand volgens die index daadwerkelijk overgewicht heeft. Die grenswaarden zijn vastgesteld door het International Obesity Task Force. De grenswaarden verschillen tussen kinderen en volwassenen. Voor de laatstgenoemde groep geldt dat je overgewicht hebt bij een BMI van >25. Die grenswaarden zijn hier terug te vinden.

Cijfers

Volgens deze cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) uit 2022 neemt het percentage mensen met een BMI hoger dan 25 toe naarmate de leeftijd stijgt. In de leeftijdsgroep van 18 tot 30 jaar heeft ongeveer 30% overgewicht. Bij mensen van 30 tot 40 jaar stijgt dit naar 45,9%, en bij veertigers is al meer dan 50% te zwaar. Dit percentage loopt op tot bijna 60% bij mensen tussen de 50 en 75 jaar. Bij 75-plussers daalt het aandeel met overgewicht iets, maar ligt het nog steeds boven de 50%. Jongvolwassenen zijn dus niet de groep waarin overgewicht het meest voorkomt; het probleem is juist groter bij oudere leeftijdsgroepen.

Onderzoek en context

Anne Roefs is hoogleraar psychology and neuroscience of abnormal eating aan de Universiteit Maastricht en heeft meerdere grote onderzoeken gedaan rondom overgewicht. Op basis van de claim verwijst ze meteen naar deze recente publicatie van het RIVM waarin staat dat overgewicht de komende jaren zal toenemen, en dat juist bij jongvolwassenen de sterkste stijging wordt verwacht. Na navraag bij Feskens blijkt dit artikel ook de basis te zijn van haar uitspraak. Roefs: “De manier waarop de claim wordt gedaan, klopt simpelweg niet. Als we puur kijken naar de cijfers, zit op dit moment niet het grootste probleem bij jongvolwassenen.”

Nieuwere cijfers

We hebben hierboven gekeken naar cijfers uit 2022, maar er zijn inmiddels recentere gegevens beschikbaar. Uit deze nieuwe cijfers van het CBS en het RIVM over 2024 blijkt dat de grootste groep met overgewicht te vinden is in de leeftijdscategorie van 50 tot 64 jaar: ongeveer 60%. Daarna volgen de 65-plussers met 57%, en de 35- tot 49-jarigen met 51,5%. Jongvolwassenen (18–34 jaar) staan onderaan met 33,5%. De uitspraak dat vooral jongvolwassenen met overgewicht kampen, wordt dus ook niet ondersteund door deze cijfers.

De publicatie van het RIVM die net werd benoemd, was gebaseerd op dit rapport van Volksgezondheid over de verkenning van de toekomst richting 2025. Als we hierin kijken (pagina 29), zien we dat jongvolwassenen nu en in de voorlopige toekomst nog steeds de laagste leeftijdscategorie zijn als het gaat om overgewicht. Roefs: “De hardste stijging zit inderdaad echt bij jongvolwassenen. Dit is een problematische prognose, maar feit is wel dat jongvolwassenen nu, en volgens de prognose in 2025, nog steeds de laagste categorie zijn met overgewicht.”

Conclusie

De claim dat vooral jongvolwassenen last hebben van overgewicht klopt niet. Zowel oudere als recentere cijfers laten zien dat oudere leeftijdsgroepen vaker met overgewicht te maken hebben. De verwarring lijkt te ontstaan door een RIVM-prognose over toekomstige stijgingen in overgewicht onder jongvolwassenen. Dat is iets anders dan stellen dat het probleem nú vooral bij hen ligt.

Oordeel: grotendeels onwaar.