Dat journalisten geweld ervaren dat zien we wel terug op o.a. sociale media, maar volgens De Nieuws BV zijn journalisten steeds vaker het doelwit van geweld. Dat beweren ze in de uitzending van 21 oktober 2024. Maar is het geweld tegen journalisten dan ook echt toegenomen of is dit enkel het beeld dat er speelt?

 Originele claim: https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/de-nieuws-bv/9bd0d2f3-023b-474a-9dd7-f40530cd174d/2024-10-21-de-nieuws-bv (0:13:45)

 Oordeel:

Waar

Bron van bewering:

Op 21 oktober 2024 heeft De Nieuws BV een uitzending waarin ze persvrijheid bespreken. Hier komen verschillende dingen aanbod. Zo ook geweld tegen journalisten. Bij het inleiden van het onderwerp noemen ze verschillende factoren die spelen rondom persvrijheid, maar ook de ook al eerdergenoemde claim: Journalisten zijn steeds vaker het doelwit van geweld.

Waarom waar:

Journalisten zijn steeds vaker het doelwit van geweld is een hele mond vol. In de uitzending van De Nieuws BV wordt er gesproken over geweld in conflictgebieden, maar ook over Nederland (0:15). Om alles te bespreken is er een heel boekwerk nodig, daarom wordt in deze factcheck naar aanleiding van het stukje over geweld in Nederland ingezoomd op Nederland.

Vanaf 2020 kunnen journalisten zich bij PersVeilig melden als ze een vorm van geweld of agressie mee tijden hun werk. In 2021 was een recordhoogte. Volgens Thomas Bruning, algemeen secretaris NVJ en PersVeilig, kwam dit door de coronacrisis: “Er is een piek geweest in het coronajaar, daar was tijdens demonstraties veel fysiek geweld.”

In het bovenstaande tabel zie je dat er een afname van meldingen in 2022 is en vorig jaar weer een toename. “Als we deze lijn doorzetten gaan we dit jaar eindigen rond de 240 meldingen. De meldingen die wij krijgen zijn slechts het topje van de ijsberg, maar we weten dat er veel meer zijn”, vertelt Bruning. Je zou op basis van de meldingen kunnen stellen dat er een toename van geweld is, toch? Echter is dit alleen een toename van de meldingen en deze kunnen ook gepaard gaan met de bekendheid van Persveilig. Ook doet niet iedereen een melding. Volgens Bruning doen bijvoorbeeld vrouwelijke journalisten bijna nooit een melding als ze een vorm van geweld meemaken. Zo geeft een onderzoek over de veiligheid van vrouwelijke journalisten van Persveilig aan dat 72% van de deelnemende vrouwelijke journalisten aan het onderzoek geen melding te hebben gedaan bij PersVeilig wanneer dat eigenlijk wel nodig was. Free Press Unlimited ziet daarnaast juist een specifieke toename aan online intimidatie tegen vrouwelijke journalisten.

Om een beter en feitelijker beeld te krijgen van de hoeveelheid geweld tegen journalisten doet PersVeilig ook onderzoeken. Hieruit bleek dat van de journalisten die meegedaan hebben aan dit onderzoek er wel een stijging was. In 2017 waren er slechts 6 op de 10 journalisten die aangaf geweld in het werkveld mee te hebben gemaakt en in 2021 waren dat er 8 op de 10. Een duidelijke en forse stijging dus.

In 2022 zakte Nederland volgende World Press Freedom Index van Reporters without Borders (RSF) van plaats 6 naar plaats 28. In veel artikelen wordt dit gebruikt als extra bewijs dat er meer sprake van geweld zou zijn, maar in 2023 is Nederland weer gestegen naar plaats 6. Dit zou dus ingaan tegen de FPU en PersVeilig, echter meet RSF bij deze World Press Freedom Index veel globaler dan FPU en Persveilig doen. RSF neemt ook veel andere factoren mee en schetst dus een globaal beeld over de persvrijheid, waarbij FPU al wat dieper op het geweld in gaat en PersVeilig zich hier vooral mee bezig houdt.

Onder leiding van Free Press Unlimited en het European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF) heeft het Media Freedom Rapid Response een rapport uitgebracht over geweld tegen journalisten in Nederland. Ook hieruit blijkt dat het geweld tegen journalisten in Nederland is toegenomen. Echter benoemen zij hier iets opvallends: de polarisatie binnen de maatschappij zou bijdragen aan de toename van geweld. Ook zouden niet alleen vrouwelijke journalisten, maar ook freelancers vaker het doelwit zijn van online intimidatie. Thomas Bruning van persveilig bevestigt dat ook. Het rapport benadrukt ook sterk de toename van geweld specifiek bij demonstraties en dat als gevolg daarvan journalisten bewust minder aanwezig zijn en bepaalde onderwerpen niet bespreken.

 Conclusie

Journalisten in Nederland zijn dus aan de hand van het aantal meldingen, onderzoeken en rapporten inderdaad vaker het doelwit van geweld. Dit heeft een aantal opmerkelijke kanttekeningen:

• Vrouwelijke journalisten en freelancers zijn zijn vaker het doelwit van online intimidatie
• Journalisten zijn bewust minder aanwezig bij demonstraties als gevolg van toenemend geweld tijdens demonstraties
• Journalisten zijn door het toenemende geweld bang om bepaalde onderwerpen te bespreken