Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.

Originele claim: https://x.com/thierrybaudet/status/1846568281613742535?s=46

Oordeel: onjuist

“Wist je dat Nederland het enige land is in de hele wereld met een zogenaamd stikstofprobleem?” Dit beweert Forum voor Democratie politicus Thierry Baudet op 16 oktober 2024 in een video op zijn X account. Daarna zegt hij dat het stikstofprobleem “puur een boekhoudkundig probleem” is. Met deze uitspraak suggereert hij dat de stikstofcrisis helemaal geen milieu en natuurkwestie is, maar eerder een administratief probleem.

Een boekhoudkundig en zogenaamd stikstofprobleem.

De stikstofcrisis zou volgens Baudet dus meer een boekhoudkundig probleem zijn, dan een natuurprobleem. Dit legt hij verder uit in een video op het Youtube kanaal van Forum voor Democratie: “Er is dan ook helemaal geen milieuprobleem, het is puur een boekhoudkundig probleem, omdat onze regelgeving over stikstof strijdig is bevonden met het Europese recht,” aldus Baudet.

Met ‘onze regelgeving’ heeft Thierry Baudet het over het Programma Aanpak Stikstof (PAS): in 2015 voerde de Nederlandse overheid het PAS in. Dit programma was bedoeld om schade aan de natuur door stikstof te beperken, terwijl het tegelijkertijd ruimte zou bieden voor ondernemers. Eind 2018 oordeelde het Europese Hof van Justitie dat het PAS-beleid niet voldeed aan de Europese regels voor natuurbescherming. In mei 2019 besloot de Raad van State dat dit beleid niet meer geldig was, omdat de natuur nog steeds achteruit ging. Sindsdien moet er eerst aangetoond worden dat de Natura 2000-gebieden geen schade ondervinden van nieuwe projecten voordat ze uitgevoerd worden, dit zorgt voor veel vertragingen.

Toen het PAS-beleid ongeldig verklaard werd, was er officieel sprake van een crisis. Echter, is dit beleid bedacht om de vervuiling van lucht, bodem en oppervlakte water met stikstof tegen te gaan en om de Natura-2000 gebieden te beschermen. Dit beleid is bedacht om de stikstofproblemen, die toen dus al speelde tegen te gaan.

“Er waren al problemen met een te hoge stikstofemissie in Nederland, alleen pas na de uitspraak van de Raad van State was er sprake van een officiële crisis. Die problemen zijn niet veranderd na de uitspraak, die waren er al een aantal jaren. Alleen toen kreeg het consequenties voor mensen, omdat er maatregelen getroffen moesten worden,” zegt Wim de Vries, hoogleraar milieusysteemanalyse en stikstofdeskundige.

In diezelfde Youtubevideo gaat Baudet ook dieper in op het ‘zogenaamde stikstofprobleem’ en hij zegt hierover het volgende: “Er is een stikstof-impasse in Nederland … dat is eigenlijk ontzettend raar, want onze stikstofuitstoot daalt al jaren,” aldus Baudet. Uit onderzoek van het RIVM blijkt inderdaad dat de stikstofemissie al jaren in alle sectoren daalt.

De grootste daling is te zien in de sectoren verkeer en landbouw. In het verkeer werd in 2005 zo’n 109,2 kiloton stikstof uitgestoten, dit is in 2021 gedaald tot 68,9 kiloton. Dit komt doordat het wegverkeer steeds schoner wordt. Ook in de landbouw zijn veel maatregelen getroffen om de stikstofemissie te laten dalen: in 2005 werd er 126,7 kiloton uitgestoten en in 2021 is dit gedaald naar 100,4 kiloton.

Echter is de beredenering van Baudet te kort door de bocht volgens de Vries: “Ja, we stoten veel minder stikstof uit als in de jaren 90, maar het is van verschrikkelijk teveel naar veel te veel gegaan. Dus, dat wil niet zeggen dat het probleem opgelost is. Je kan het vergelijken met als iemand in plaats van 190 km/ nu met 140 km/u over de snelweg rijd, iemand rijd dan wel minder hard, maar 140 km/u is nog steeds te hard als het limiet 100 km/u is.”

Problemen met stikstof in andere landen

Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat Nederland een aanzienlijk hogere stikstofuitstoot heeft dan veel andere landen in Europa en daarbuiten.

Stikstofemissie in 2021 in kg N per ha per jaar. Bron: RIVM/LocalFocus

Toch betekent dit niet dat Nederland als enige land met stikstofproblemen kampt. In verschillende andere landen worden ook maatregelen getroffen om hun stikstofemissie omlaag te krijgen. Zo schrijft RTL Nieuws dat je in Duitsland veel minder snel een vergunning hoeft aan te vragen, omdat de grenswaarde daar een stuk hoger ligt en je in het Verenigd Koninkrijk vanaf 2040 geen diesel- of benzineauto meer kan kopen, omdat alle auto’s dan elektrisch moeten zijn. In België zijn ze nog een stukje strenger: er mag geen extra stikstof uitgestoten worden rondom natuurgebieden. Nederland is dus niet het enige land met maatregelen, maar in Nederland zijn de regels wel een stuk strenger dan in andere landen. Volgens de Vries komt dit door een samenloop van omstandigheden: “Ook in China zijn er regio’s waar enorm veel stikstof wordt uitgestoten, net als in delen van Duitsland. Het verschil tussen andere landen en Nederland, is dat wij een klein oppervlakte hebben, dichtbevolkt zijn en veel meer vee hebben. Daardoor kan het zijn dat bijvoorbeeld China en Duitsland in bepaalde gebieden evenveel stikstof uitstoten als Nederland, maar gemiddeld gezien juist veel minder, omdat er ook gebieden zijn waar China en Duitsland minder uitstoten,” aldus, de Vries.

Conclusie:

Ondanks dalende stikstofuitstoot sinds de jaren ’90, blijft Nederland kampen met hoge concentraties door zijn dichte bevolking en grote aantallen vee. Dit zorgt ervoor dat er strengere regels vereist zijn dan in veel andere landen. De ongeldigverklaring van het PAS door Europese en Nederlandse instanties heeft de crisis aangewakkerd, maar laat zien dat het probleem wel al langer bestond. Dat maakt de claim van Thierry Baudet onjuist.