Abortus is tijdens de Amerikaanse verkiezingen van 2024 een veel besproken onderwerp. De discussie verdeelt de Verenigde Staten al decennialang, met een grote verdeling tussen de pro-choice- en pro-life-bewegingen. Waar het Hooggerechtshof in 1973 met Roe v. Wade abortusrechten landelijk erkende, werd dit recht in 2022 omgekeerd, waardoor het recht op abortus voor veel Amerikaanse vrouwen niet meer vanzelfsprekend is.
Pro-life vs Pro-choice
Abortus is al jaren een gevoelig onderwerp in de Verenigde Staten. “De kampen liggen heel erg ver uiteen”, zegt Kenneth Manusama, Amerikadeskundige en jurist. De pro-choice-beweging vindt dat ieder individu zelf de keuze moet kunnen maken over het wel of niet uitvoeren van abortus. De pro-life-beweging spreekt zich juist uit tegen abortus en vindt dat abortus illegaal moet zijn. “De grote, conservatieve pro-life-beweging beweging heeft als doel om recht op abortus terug te draaien”, zegt Chris Nijhuis, docent politicologie aan de Radboud Universiteit en expert in Amerikaanse politiek. Deze beweging verzette zich dan ook sterk tegen de uitspraak in de zaak “Roe v. Wade”, die het recht van de vrouw om een zwangerschap op een legale en veilige manier vroegtijdige manier te beëindigen jarenlang beschermde. “Vanuit religieuze hoek wordt er al jaren gestreden om abortus af te schaffen”, zegt Kenneth Manusama. “Deze mensen willen ervoor zorgen dat een foetus of embryo als persoon wordt gezien, dit wordt ook wel ‘fetal personhood’ genoemd”.
Roe v. Wade
De uitspraak in de zaak “Roe v. Wade” wordt gezien als een van de meest historische uitspraken in het recht op abortus. Jane Roe was een ongetrouwde zwangere vrouw die in de jaren ’70 de strenge abortuswet van Texas aanvocht. Vrouwen mochten alleen abortus plegen bij gevaar voor eigen leven door de zwangerschap. De zaak van Roe ging tot aan het Amerikaanse Hooggerechtshof, waar de rechters in 1973 beslisten dat wetten van individuele staten die abortus verboden of strenge voorwaarden oplegden, in strijd waren met de Amerikaanse grondwet. “Roe v. Wade is een voortborduursel op het privacyrecht”, zegt Kenneth Manusama. Het Hooggerechtshof besloot dat het recht op abortus onderdeel is van het recht op privacy zoals vermeld in de Amerikaanse grondwet. Door deze uitspraak erkende het Hooggerechtshof het recht van de vrouw om de zwangerschap op een legale en veilige manier te beëindigen. “Het recht op abortus werd een nationale standaard, staten moesten hieraan voldoen. Staten konden het recht wel uitbreiden maar niet inperken”, aldus Chris Nijhuis.
Huidige abortuswetgeving
Na de historische uitspraak in de zaak Roe v. Wade zijn er meerdere zaken rondom het abortusrecht ontstaan. Een van deze uitspraken, de zaak Dobbs v. Jackson in 1992, kwam bij het Hooggerechtshof waarna de grondwettelijke basis van Roe v. Wade werd heroverwogen. “Meer dan 50 jaar lang hebben alle staten abortus moeten toestaan, of de staten dat nou wilden of niet”, aldus Kenneth Manusama. Dit veranderde in juni 2022 toen de historische Roe v. Wade-uitspraak door het Amerikaanse Hooggerechtshof werd omgekeerd in de zaak Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization. “Donald Trump heeft tijdens zijn presidentschap de kans gehad om drie rechters met conservatieve ideeën en filosofieën te benoemen”, zegt Manusama. Binnen het Hof oordeelden de rechters met een meerderheid van 6 tegen 3 dat het recht op abortus niet expliciet is vastgelegd in de Amerikaanse Grondwet. Het Hof stelde dat Roe v. Wade en Casey onjuist waren geïnterpreteerd en dat abortusregelgeving voortaan aan de afzonderlijke staten moest worden overgelaten. “De bescherming van abortusrechten en de nationale standaard verdween hiermee”, zegt Chris Nijhuis. Deze nieuwe uitspraak schafte het federale recht op abortus af dat bijna vijftig jaar lang van kracht was.
Door de schrapping van het landelijk abortusrecht kwam de toegang tot een legale, veilige abortus in veel conservatieve staten onder druk te staan. Na de uitspraak traden er in meerdere staten wetten in werking die abortus onmiddellijk beperkten of verboden. “Er is meer polarisatie opgetreden na het terugdraaien van Roe v. Wade door conservatieve staten die strikte abortuswetgevingen invoerden”, zegt Kenneth Manusama. “Ook is er een beweging gaande uit de christelijke hoek om abortus helemaal van tafel te krijgen, ook in staten waar het nog legaal is”. Progressieve staten bereidden zich juist voor op de bescherming van abortusrechten.
Toekomst van abortusrecht
Abortus is een veelbesproken onderwerp tijdens de Amerikaanse verkiezingen dit jaar. “De verwachting is dat de republikeinen wel degelijk een nationaal verbod op abortus willen instellen”, zegt Chris Nijhuis. Democratisch presidentskandidaat Kamala Harris beloofde haar stemmers dat ze zich als president wil gaan inzetten voor abortusrechten voor vrouwen. Hoe had ze dit als president kunnen doen? Beluister de reportage hieronder.
