Sociale media zijn niet meer weg te denken uit het dagelijks leven, vooral onder jongeren. De platforms bieden talloze mogelijkheden om in contact te blijven, inspiratie op te doen en jezelf te uiten, maar deze digitale wereld kent ook een keerzijde, zeker als het gaat om de gezondheid van jongeren. Don Ceder, Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie, bracht dit onderwerp onlangs ter sprake in Goedemorgen Nederland en stelde dat sociale media negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid, met name bij meisjes, die volgens hem extra kwetsbaar zijn voor deze effecten. Maar klopt het wel wat hij zegt? Is het niet te makkelijk om dit volledig aan sociale media toe te schrijven? En wat bedoelt hij precies met ‘gezondheid’? Dat is immers een breed begrip.

Ik heb aan de heer Ceder nagevraagd wat hij precies bedoelt met het brede begrip ‘gezondheid’, maar heb hier geen reactie op ontvangen. We gaan er daarom vanuit dat hij in zijn uitspraak specifiek doelt op de mentale gezondheid van jongeren. Het gebruik van sociale media hangt logischerwijs samen met invloeden op het emotionele en psychologische welzijn, zoals zelfbeeld, angst en gevoelens van somberheid. Sociale media richten zich immers op beeldvorming, zelfvergelijking en sociale interactie, die allemaal invloed kunnen hebben op hoe jongeren zich mentaal voelen.

Mentale gezondheid in cijfers
Uit een groot onderzoek van de Universiteit Utrecht en het Trimbos-instituut in 2023 blijkt dat de mentale gezondheid van jongeren de afgelopen jaren is verslechterd. Vooral meisjes ervaren steeds meer problemen. Waar ruim een derde van de jongens op de middelbare school aangaf last te hebben van concentratieproblemen, was dit percentage bij meisjes aanzienlijk hoger: 48 procent. Daarnaast kampte 46 procent van de meisjes met emotionele problemen, zoals gevoelens van somberheid en angst. Maar liefst 75 procent rapporteerde psychosomatische klachten, zoals hoofdpijn, buikpijn en slaapproblemen.

Het onderzoek wijst op verschillende oorzaken voor de daling in de mentale gezondheid van jongeren, zoals hoge schooldruk, de impact van de coronacrisis en veranderingen in sociale relaties.

Sociale media
Sociale media worden ook vaak genoemd als oorzaak van mentale problemen, maar dat beeld is te eenzijdig. “Natuurlijk kan sociale media een rol spelen in het ontwikkelen van problemen op mentaal vlak, maar het is veel te simpel om alle mentale problemen te baseren op intensief gebruik van sociale media,” zegt Loes Pouwels, hoogleraar ontwikkelingspsychologie aan Radboud Universiteit. Hoewel intensief gebruik van sociale media inderdaad kan bijdragen aan mentale klachten, worden de effecten vaak pas op de lange termijn zichtbaar.

“Er is nooit bewezen dat meisjes meer mentale klachten overhouden aan sociale media dan jongens. Hoewel meisjes zich sneller aangesproken voelen en dit hun zelfbeeld kan verlagen, is het niet correct om te stellen dat zij hierdoor meer mentale klachten ervaren of ontwikkelen”, aldus Pouwels.

Conclusie
Concluderend kan worden gesteld dat sociale media inderdaad een bijdrage kan leveren aan het ontwikkelen van mentale problemen onder jongeren, ongeacht hun geslacht. Zowel meisjes als jongens kunnen negatieve effecten ondervinden van intensief gebruik. Tegelijkertijd is het belangrijk om te erkennen dat meisjes in het algemeen meer mentale problemen ervaren dan jongens. Echter, de suggestie dat meisjes specifiek door sociale media meer mentale problemen ontwikkelen dan jongens, is niet correct en wordt niet ondersteund door onderzoek.