Op zondag 23 februari zullen de Duitsers naar de stembus gaan voor de Bondsdagverkiezingen. Volgens de laatste peilingen leidt CDU-lijsttrekker Friedrich Merz, wiens partij momenteel in de oppositie zit, met 30% van de stemmen. Tegelijkertijd staat de rechts-radicale AfD op koers voor haar beste verkiezingsresultaat ooit, wat tot brede maatschappelijke reacties leidt. De andere partijen hebben beloofd de ‘Brandmauer’ te koesteren om de invloed van extreemrechtse partijen te minimaliseren.
De opkomst van de AfD, die volgens de peiling zo’n 20% van de stemmen krijgt, maakt het vormen van een stabiele coalitie complexer, aangezien andere partijen samenwerking met de AfD uitsluiten, vertelt Duitse journalist Thorsten Denkler. Door de dalende steun voor de traditionele volkspartijen, zoals het CDU, is het waarschijnlijk dat er minimaal drie partijen nodig zijn om een coalitie te vormen. Volgens Denkler bemoeilijkt het hebben van meerdere partijen in een coalitie de besluitvorming doordat er veel verschillende meningen zijn over een enkele kwestie.
Ondanks de belofte van het behouden van de Brandmauer zijn veel Duitsers de straat op gegaan om te protesteren tegen een mogelijke samenwerking met extreemrechtse partijen. Friedrich Merz nam tijdens het verkiezingsdebat van afgelopen zondagavond nadrukkelijk afstand van AfD-leidster Alice Weidel. Twee weken geleden probeerde hij nog met de steun van het AfD een strenge motie over migratie door het parlement heen te krijgen.
Het behouden van de Brandmauer
Op de vraag of deze afstand ook na de verkiezingen behouden blijft, stelt Denkler dat dit pas bij de volgende verkiezingen duidelijk zal worden. “Als de coalitie erin slaagt de bevolking tevreden te stellen, is de AfD hopelijk niet nodig. Maar als het opnieuw een instabiele coalitie wordt, kan dat de AfD versterken, waardoor samenwerking in de toekomst onvermijdelijk lijkt. Voor deze verkiezingen is een coalitie met de AfD uitgesloten, maar in 2029 kan de situatie heel anders zijn.”
Ook Wim van Meurs, hoogleraar politieke geschiedenis in Nijmegen, noemt het onwaarschijnlijk dat er na deze verkiezingen een coalitie gevormd zal worden met de AFD en de brandmauer dus doorbroken wordt. ‘’Hij heeft een coalitie met de AFD uitgesloten en naar mijn idee zo duidelijk dat hij daar ook niet op terug kan komen.’’ Wel is het voor het eerst sinds de Tweede wereldoorlog dat er een partij is in Duitsland die zo groot is. ‘’Dat is eigenlijk het belangrijkste, dat deze partij volgens de prognoses zo groot wordt dat je de partij in die zin niet kunt negeren. Je kunt nog steeds die brandmauer in stand houden, maar je kunt in het parlement niet doen alsof deze partij er niet is’’, aldus Van Meurs.
