Claim
“Supermarkteieren worden geïnjecteerd met experimentele mRNA-vaccins”

Oordeel
Ongefundeerd

De bovenstaande claim werd gedaan in dit artikel van de rechtse nieuwssite Dagelijkse Standaard. Zij refereren als bron in hun artikel naar deze blog van de voedingswebshop EerlijkEten.nl. Daarbij wordt de claim veelvuldig herhaald op sociale media. De claim is gebaseerd op een pilot voor een vaccinatietraject, waarbij kippenkuikens bij één pluimvee houdend bedrijf worden gevaccineerd tegen vogelgriep. In 2023 was al een succesvolle testfase voor het traject, waarbij 1800 eendagskuikens een vaccin kregen tegen vogelgriep. Eieren van de gevaccineerde leghennen komen volgens de site van de Rijksoverheid in de supermarkt terecht.

Vaccinatie na uitkomst
Op deze pagina van de Rijksoverheid wordt in vraag-en-antwoord format precies beschreven hoe de pilot in zijn werk gaat. De vaccins worden bij de kippen toegediend na uitkomst en dus niet wanneer zij nog in het ei zitten. Het vaccineren van een ei met een harde schaal, zonder dat deze beschadigd raakt is überhaupt een moeilijke opgave. Daarbij zijn eieren die bedoeld zijn voor consumptie onbevrucht. Dat betekent dat er in deze eieren geen embryo of kuiken aanwezig is. Een vaccinatie tegen vogelgriep inspuiten bij deze eieren is dus volstrekt zinloos en er is geen enkele indicatie dat dit aan de orde is. Het bedrijf waar de kuikens gevaccineerd worden, is overigens wegens privacy redenen niet bekend gemaakt door de overheid. Het is daarom niet te bewijzen wat zich tijdens de pilot precies afspeelt, maar afgaand op de uiteenzetting van de overheid, die samenwerkt met onafhankelijke onderzoeksinstituten zoals de diergeneeskundeafdeling van Wageningen University en Research en de Universiteit Utrecht, is er geen enkele reden om aan te nemen dat het hier gaat om gevaccineerde eieren.

mRNA?
Dat het hier gaat om “experimentele” mRNA-vaccins is eveneens geen waarheidsgetrouwe claim. Het betreft bij deze pilot geen mRNA-vaccins, maar een vectorvaccin, zoals uitgebreid beschreven in dit onderzoek van Wageningen Bioveterinary Research. De enige mRNA-vaccins die op dit moment gebruikt worden, zijn vaccins tegen het coronavirus. Er zijn op het moment dus geen mRNA-vaccins die door het Europees Geneesmiddelenbureau, een onafhankelijke wetenschappelijke instantie, goedgekeurd zijn voor de vaccinatie van dieren. Dat is te zien in deze lijst van alle goedgekeurde diergeneesmiddelen in Europa. Het vector-vaccin wat bij deze pilot gebruikt wordt is overigens wel door deze instantie goedgekeurd voor gebruik, zoals te lezen op deze pagina.

Het vaccineren van kippen tegen bepaalde infectieziektes is bovendien niks nieuws. Het is in Nederland sinds de uitbraak van Newcastle Disease, ook wel pseudovogelgriep genoemd, verplicht om bedrijfsmatig gehouden pluimvee te vaccineren tegen deze ziekte, zoals aangegeven op deze pagina van de Rijksoverheid. Bij deze vaccinatie gaat het veelal om eenzelfde type vaccin, zoals hier te lezen op de site van Wageningen University & Research.

Veilig voor consumptie
Een bredere lezing van de eerdergenoemde claim, zou kunnen zijn dat sporen van de vaccinaties die de kuikens krijgen later terug te zien zouden zijn in de eieren die zij leggen. De suggestie wordt hiermee ook gewekt dat dit ervoor zou zorgen dat de consumptie van deze eieren niet veilig zou zijn. Personen die de claim herhalen op sociale media, geven veelal aan niet van plan te zijn om eieren van kippen die gevaccineerd zijn tijdens deze pilot te consumeren en zoeken biologische alternatieven. Er heerst een duidelijk sentiment onder deze mensen dat het eten van deze eieren niet veilig is. De vraag is of daar enige indicatie toe is. In een artikel in de Trouw van 10 maart geeft minister Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur aan dat de eieren veilig zijn voor menselijke consumptie. Zij stelt: “Aan een ei valt niet te zien of te proeven dat het is gelegd door een gevaccineerde kip”. De minister heeft er natuurlijk wel een belang bij om dit te zeggen. Het succes van deze vaccinatie-pilot zou ook een succes voor de minister betekenen. Daarbij hoeft het niet zo te zijn dat als je aan een ei niet kan proeven of zien dat deze afkomstig is van een gevaccineerde kip, dat het eten van zo een ei automatisch geen schadelijke gevolgen kan hebben.

Om dit uit te zoeken legde ik deze vraag voor aan vogelgriepexperts van Wageningen University & Research. Zij bevestigen in een reactie de uitlatingen van de minister: “Het Europees Geneesmiddelenbureau beoordeelt vaccins op werkzaamheid en veiligheid. Hierbij worden strenge eisen gesteld aan veiligheid van dier en mens. De producten van gevaccineerde hennen zijn veilig. Pluimvee wordt al jaren gevaccineerd tegen andere ziekten.”

Conclusie
Al met al kunnen we concluderen dat de claim dat supermarkt eieren worden gevaccineerd met experimentele mRNA-vaccins totaal ongefundeerd is. Er worden op het moment geen eieren gevaccineerd, maar kippenkuikens. Daarbij wordt er geen gebruik gemaakt van vaccins van het type mRNA, maar gaat het om vector-vaccins. Dit type vaccin is absoluut niet experimenteel en wordt veelvuldig gebruikt voor mens en dier. Ook de insinuatie dat eieren van gevaccineerde kippen onveilig zijn is niet waar, zoals bevestigd door onderzoekers van Wageningen University & Research.