Zestien landen doen mee aan de grootschalige NAVO-oefening, die afgelopen maandag is begonnen. Er wordt geoefend om bepaalde dreigingen, zoals de dreiging vanuit Rusland, tegen te gaan. Tijdens de oefening staat samenwerking centraal, maar laat die samenwerking nu net even een gevoelig puntje zijn binnen de alliantie.

De NAVO bestaat inmiddels 76 jaar, maar de toekomst van het militaire bondgenootschap is onzeker. De oorlog in Oekraïne heeft de NAVO nieuw leven ingeblazen, maar tegelijkertijd is er sprake van interne spanningen. De grootste vraag: kan de NAVO op lange termijn overeind blijven als belangrijke bondgenoten twijfelen over hun inzet?

Sinds Donald Trump opnieuw president is geworden, staat de NAVO onder zware druk. Trump heeft openlijk gezegd dat hij minder wil bijdragen aan het bondgenootschap en heeft zelfs gedreigd dat de VS zich zal terugtrekken als Europese landen niet méér investeren in defensie. Volgens Hendrik Vos, politicoloog, is dat een zorgwekkende ontwikkeling: “Als de Amerikanen hun steun verminderen of zelfs stoppen, wordt het voor Europese landen heel moeilijk om de NAVO in haar huidige vorm te behouden. Die gesprekken over hoe ze dat willen gaan invullen, zijn nu volop aan de gang. Al komt dit alles wel op een heel vervelend tijdstip met de dreiging vanuit Rusland en de oorlog in Oekraïne.”

Dat zorgt voor een gevoel van onzekerheid binnen de alliantie. Sommige Europese landen, zoals Frankrijk en Duitsland, hebben al laten doorschemeren dat ze nadenken over een sterkere Europese defensie, los van de NAVO. Toch is het nog onduidelijk hoe zo’n verschuiving eruit zou zien en of Europese landen bereid zijn om daadwerkelijk hun defensiebudgetten structureel te verhogen. Binnenkort zal daar meer duidelijkheid over komen.

Hoe reëel is het scenario waarin de NAVO verzwakt of zelfs uiteenvalt? De NAVO blaast morgen 76 kaarsjes uit, maar kunnen ze er volgend jaar nog een bij zetten? Verslaggever Isabella van de Luijtgaarden sprak met Jack Thompson over de staat van de alliantie en de mogelijke gevolgen van een minder betrokken VS.