Bewering

Op 16 maart 2025 zei de Franse gezondheidsorganisatie ANSES dat zij schoolkantines en bedrijfsrestaurants adviseerden om te stoppen met het aanbieden van sojaproducten, omdat vooral kinderen en vrouwen in Frankrijk te veel soja consumeren. De Franse gezondheidsorganisatie zegt:

“Te veel soja consumeren is schadelijk voor de vruchtbaarheid.”

Maar is er daadwerkelijk wetenschappelijk bewijs dat soja de vruchtbaarheid kan beïnvloeden? Laten we dit grondig onderzoeken.

Oordeel

Deels ongefundeerd

Onderzoek

Wanneer we de claim van ANSES onder de loep nemen, moeten we begrijpen waarom soja in de eerste plaats bezorgdheid oproept. Soja bevat fyto-oestrogenen, plantaardige stoffen die de werking van het vrouwelijke hormoon oestrogeen kunnen nabootsen. Dit roept vragen op over het effect van soja op zowel de mannelijke als vrouwelijke vruchtbaarheid. De vraag is: is er echt bewijs dat soja schadelijk is voor de vruchtbaarheid? En zo ja, in welke hoeveelheden?

Soja is wereldwijd een veelgebruikt ingrediënt, vooral in vleesvervangers en zuivelalternatieven. Het biedt een goede bron van eiwitten, vezels en belangrijke voedingsstoffen zoals vitamine B. Het gebruik van soja in de westerse wereld is de afgelopen jaren toegenomen, vooral onder mensen die kiezen voor een plantaardig dieet.

Cijfers en wetenschappelijk onderzoek

Soja bevat twee belangrijke fyto-oestrogenen, namelijk genisteïne en daidzeïne. Er is bezorgdheid dat deze stoffen de hormonale balans kunnen verstoren, wat effect zou kunnen hebben op de vruchtbaarheid, met name bij mensen die regelmatig soja consumeren. De meeste wetenschappelijke studies die het effect van soja op de vruchtbaarheid onderzoeken, richten zich zowel op mannen als vrouwen.

Effect van soja op mannelijke vruchtbaarheid

Een belangrijke studie gepubliceerd in Fertility and Sterility onderzocht het effect van soja op de spermakwaliteit van mannen. De conclusie was dat het regelmatig consumeren van soja geen significant effect had op de spermaconcentratie of de beweeglijkheid van sperma. Dit is een belangrijke bevinding, omdat het aantoont dat soja in normale hoeveelheden geen directe invloed lijkt te hebben op de mannelijke vruchtbaarheid. In de studie werd gesteld dat er geen sterk bewijs was dat soja het risico op vruchtbaarheidsproblemen bij mannen vergroot.

Effect van soja op vrouwelijke vruchtbaarheid

Voor vrouwen is het onderzoek naar soja en vruchtbaarheid gemengd. Een studie uit 2021, gepubliceerd in het American Journal of Clinical Nutrition, concludeerde dat er geen schadelijke effecten waren van soja op de menstruatiecyclus of op de vruchtbaarheid bij vrouwen. De onderzoekers stelden dat de hoeveelheid fyto-oestrogenen in een normaal dieet geen significante invloed heeft op de vruchtbaarheid van vrouwen. Dit betekent dat matige soja-inname waarschijnlijk geen risico vormt voor vrouwen die proberen zwanger te worden.

Echter, er zijn ook studies die suggereren dat zeer hoge hoeveelheden soja, zoals die in sommige supplementen of soja-extracten, mogelijk invloed kunnen hebben op de hormonale balans van vrouwen. Een onderzoek van de Harvard School of Public Health uit 2018 vond een lichte daling in de spermaconcentratie bij mannen die grote hoeveelheden soja consumeerden, maar bij vrouwen werd geen vergelijkbare correlatie gevonden. Dit ondersteunt het idee dat soja in normale hoeveelheden geen nadelige invloed heeft op de vruchtbaarheid van vrouwen, maar dat het belangrijk is om extremen in de consumptie te vermijden (Harvard School of Public Health, 2018).

Visie van deskundigen

Dr. Katja Teerds, een Nederlandse specialist op het gebied van voortplantingsbiologie, vertelt over de mogelijke effecten van soja op de gezondheid. Zij stelde dat er geen hard bewijs is dat soja-inname schadelijk is voor de vruchtbaarheid, maar ze wijst wel op het belang van het gebruik van producten die van nature rijk zijn aan fyto-oestrogenen met mate. Ze zegt: “Er is geen reden voor paniek, maar het is wel verstandig om niet te overdrijven. De wetenschap is er nog niet helemaal over uit, maar het is goed om aandacht te besteden aan de hoeveelheden die je consumeert.”

Deskundigen wijzen er echter op dat sommige mensen gevoelig kunnen zijn voor de fyto-oestrogenen in soja, vooral bij extreem hoge inname, zoals die via soja-extracten of supplementen. Laura de Haas, een diëtist gespecialiseerd in plant-based diets, benadrukt dat “soja in normale hoeveelheden prima is voor de meeste mensen, maar dat het belangrijk is om een evenwichtige voeding te handhaven. Als je te veel soja eet, kan dat in theorie een effect hebben op je hormonale balans, maar dit geldt voor vrijwel alles – zelfs water is schadelijk als je het in enorme hoeveelheden consumeert.”

Conclusie

De uitspraak van ANSES dat soja schadelijk is voor de vruchtbaarheid, is voor het grootste gedeelte overdreven. Het lijkt erop dat soja in gematigde hoeveelheden geen schadelijke effecten heeft op de vruchtbaarheid van zowel mannen als vrouwen. De zorgen die ANSES uiten, lijken te komen van extreem hoge hoeveelheden soja, zoals die via supplementen of soja-extracten worden ingenomen. De meeste wetenschappelijke studies bevestigen echter dat soja in normale hoeveelheden veilig is en zelfs voordelen kan bieden voor de gezondheid, zoals het bevorderen van hartgezondheid en het leveren van eiwitten voor vegetariërs en veganisten.

De bewering dat soja een risico vormt voor de vruchtbaarheid, is dus niet volledig onderbouwd door wetenschappelijk bewijs. Soja in een normaal dieet lijkt geen negatief effect te hebben op de vruchtbaarheid, zolang het met mate wordt geconsumeerd.