Claim:
De zomertijd is net zo slecht voor je als elke dag fastfood eten.
Oordeel:
Ongefundeerd.
Bron van de bewering:
In een artikel van Libelle wordt een opvallende claim gedaan door neuroloog en slaapexpert Inge Declercq. In het artikel zegt zij dat de zomertijd even toxisch zou zijn als elke dag fastfood eten. Ze zegt ook dat wanneer de zomertijd ingaat, toxische stoffen worden verwijderd en neuronen een ’update’ krijgen. Ze benadrukt dat de zomertijd ergere gevolgen met zich meebrengt dan mensen aanvankelijk denken: “Maar sluipend werkt het overgewicht in de hand, hart- en vaatziekten, dementie.” zo beweert Declercq. Echter in het artikel van Libelle wordt deze informatie enkel gebaseerd op Declercq’s expertise en wordt het verder niet onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek.
Redering oordeel:
Volgens Declercq kan de zomertijd dus een redelijk extreem nadelig effect hebben op het menselijk brein en lichaam. De zomertijd is elk jaar in de nacht van 29 maart en 30 maart, de klok wordt dan een uur vooruit gezet. Je lichaam zou veel tijd nodig hebben om volledig over te schakelen naar de zomertijd. De aanpassingstijd kan oplopen tot wel een week, wat gemiddeld leidt tot bijna een uur minder slaap per nacht. Toch twijfelde ik aan de uitspraak dat het effect van de zomertijd net zo slecht voor je zou zijn als elke dag fastfood eten. Tijdens mijn onderzoek ben ik eerst gaan zoeken naar mogelijke studies of rapporten over dit onderwerp. Ook ben ik gaan kijken naar nieuwsartikelen van andere media.
In een artikel van National Geographic staat dat wetenschappers bezorgd zijn over de lichamelijke gevolgen van de tweejaarlijkse tijdsprongen voor onze nachtrust. Omdat slaaptekort ons immuunsysteem schaadt.
In een literatuuronderzoek van het RIVM staat dat het beter is voor de volksgezondheid als Nederland het hele jaar door standaardtijd (wintertijd) aanhoudt, in plaats van te wisselen tussen standaardtijd en zomertijd. Wisselingen naar zomertijd leiden tot slechtere slaap en meer gezondheidsproblemen, zoals hartinfarcten. Zonlicht beïnvloedt het bioritme, en standaardtijd sluit beter aan bij het natuurlijke ritme. Het onderzoek suggereert zelfs dat het gebruik van tijd op basis van de nulmeridiaan (1 uur eerder) beter zou zijn voor de gezondheid.
Daarnaast ben ik gaan zoeken naar informatie over de schadelijkheid van fastfood. Want hoe schadelijk is het eten van fastfood eigenlijk? Uit een onderzoek van Scientias blijkt dat het geheugen van mensen die een week lang ongezond eten verslechtert. De onderzoekers ontdekten ook dat proefpersonen die junkfood aten, zelfs na een volle maag, meer verlangden naar extra eten dan de andere groep die niet elke dag junkfood aten. Aangezien het geheugenverlies samenhangt met dit verhoogde verlangen naar junkfood, vermoeden de onderzoekers dat beide effecten te maken hebben met de hippocampus, een hersengebied dat zowel het geheugen als de eetlust reguleert. Door de consumptie van junkfood lijkt de hippocampus minder goed te functioneren.
Naast het raadplegen van documentaire bronnen en onderzoeken heb ik ook met experts gesproken. Zo heb ik met een hoogleraar psychologie en neuroscience gesproken over de schadelijke effecten van fastfood en aan de andere kant heb ik een universitair docent geneeskunde gesproken over de effecten van zomertijd.
Anne Roefs, hoogleraar psychologie en neuroscience licht de effecten van het van fastfood verder toe: “Fastfood is hoog in calorieën, bevat vaak veel zout en vet maar bevat juist weinig vezels en andere belangrijke micronutriënten. Je eet er heel makkelijk te veel van omdat het vaak erg zacht eten is, het ‘glijdt’ zo naar binnen, waardoor je verzadigingsgevoel te laat komt. Op de lange termijn zul je overgewicht en obesitas ontwikkelen. Het eten van fastfood zorgt voor tal van gezondheidsrisico’s, waaronder een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Als je niet voldoende groente, fruit, vezelrijk eten en eiwitten eet, dan krijg je bovendien allerlei tekorten aan bijvoorbeeld vitaminen, wat ook weer gezondheidsrisico’s oplevert.” Ook denkt Roefs dat het eten van fastfood en het effect van de zomertijd niet op hetzelfde niveau zitten: “De zomertijd is wellicht niet goed, maar lijkt me niet een vergelijkbare risicofactor voor je gezondheid als het eten van fastfood.”
Neonatoloog Jeroen Dudink vertelt ook vanuit zijn kant hoe reëel deze vergelijking gezien kan worden: “De vergelijking dat de zomertijd ‘even slecht is als elke dag fastfood eten’ is begrijpelijk als beeldspraak, maar wetenschappelijk gezien niet helemaal in verhouding. Het is een uitspraak die vooral bedoeld lijkt om aandacht te trekken voor een reëel probleem: de zomertijd heeft wél degelijk nadelige effecten op het menselijk lichaam en brein, maar de vergelijking met fastfood is in medische zin wat mank.”
Deze twee dingen zijn dus eigenlijk moeilijk te vergelijken, wel benadrukt Dudink de nadelige gevolgen van de zomertijd: “De klokwisseling zorgt voor slaaptekort, vooral bij avondtypes, wat de slaapkwaliteit en cognitieve functies beïnvloedt. Uit epidemiologische studies blijkt dat na de zomertijd er een verhoogd risico is op hartinfarcten door slaapgebrek en verstoorde ritmes. Dit laat duidelijk de impact zien van tijdsveranderingen op ons biologische systeem.”
Ik heb ook geprobeerd contact op te nemen met de bron van de claim, Inge Declercq. Echter is het me niet gelukt haar te spreken. Daarom is het niet duidelijk hoe zij op deze uitspraak is gekomen of waar zij dit op baseert.
Conclusie:
Hoewel de uitspraak dat de zomertijd “even toxisch is als elke dag fastfood eten” vooral bedoeld lijkt om een probleem aan te kaarten, kan deze vergelijking niet met zekerheid gemaakt worden. Ondanks de bewezen nadelige effecten van de zomertijd op het menselijk brein en lichaam. Concluderend: beide factoren zijn op hun eigen manier schadelijk, maar moeilijk één-op-één te vergelijken. Deze vergelijking is daarbij ook niet wetenschappelijk bewezen en daarom is de claim ongefundeerd.
