Door de eeuwen heen zijn er redelijk wat verschuivingen geweest als het gaat om de ideeën over het leven na de dood vanuit het christendom. Ingrijpende veranderingen als de reformatie en de verlichting zijn van grote invloed geweest op de perspectieven op het leven na de dood en of er überhaupt leven na de dood was.
In de eerste decennia na Jezus’ dood geloven christenen dat de opstanding van Jezus de poort opent naar eeuwig leven. Peter Ben Smit, hoogleraar bijbelinterpretatie en kerkstructuren, licht dit verder toe: “In de vroege kerk geloofden christenen dat Christus snel zou terugkeren. Toen dat niet zo bleek te zijn, ontstond het idee dat zielen direct na de dood al bij God konden zijn, los van het lichaam. Dit leidde tot het geloof in een vroege vorm van oordeel of zuivering. In de middeleeuwen werd dit uitgewerkt in het concept van het vagevuur: een plek waar zielen boete deden voor zonden die op aarde niet volledig waren goedgemaakt. Boete, biecht en goede werken kregen zo een verlengstuk in het hiernamaals.”
Tussen de 5e en 15e eeuw krijgt het christelijke hiernamaals steeds concretere vormen. De hel wordt een plaats van eeuwige straf, de hemel een beloning voor de rechtvaardigen, en het vagevuur een tijdelijke loutering voor wie nog niet klaar is voor de hemel. Deze beelden spelen een grote rol in preken, kunst en het dagelijks geloofsleven. Angst voor de hel wordt soms gebruikt als middel tot gehoorzaamheid.
Met de opkomst van hervormers als Luther en Calvijn verandert het denken ingrijpend. Het vagevuur wordt verworpen. Verlossing komt niet door werken, maar door geloof. Toch blijft het geloof in hemel en hel bestaan, nu vooral als gevolg van een persoonlijke relatie tot God, niet van kerkelijke regels. Steeds meer denkers zetten vraagtekens bij het bestaan van een hiernamaals. “Vanaf de Verlichting groeide de twijfel aan het bestaan van leven na de dood en verdween het geloof in Gods oordeel langzaam naar de achtergrond. In plaats daarvan ontstond het idee dat de ziel vanzelf onsterfelijk is, los van religie. In de 19e en 20e eeuw werd het geloof in een hiernamaals vager en persoonlijker. Mensen geloven nog wel dat er “iets” is na de dood, maar vaak zonder duidelijke verwijzing naar God.” aldus Smit.
In de moderne tijd spreken veel theologen en gelovigen minder vaak over hel of straf, en meer over troost, liefde en verbondenheid met God. Beluister hieronder het kortje van Nova Lam met Anton ten Klooster die verdere toelichting geeft over het christelijke perspectief en hoe dit in de moderne tijd past:
Credits:
In de audioreportage is de volgende sound gebruikt:
3pm church bells and carillon Beek
Bron: Klankbeeld – freesound.org
