Claim: “De mode-industrie is verantwoordelijk voor een derde van alle microplastics in de oceaan.”

Oordeel: Ongenuanceerd

Extinction Rebellion gebruikt afgelopen weekend boterzuur bij hun protesten tegen de fastfashion industrie. In een persbericht verantwoordt de groep waarom ze dit soort maatregelen uit de kast halen om tegen deze industrie te demonstreren. In dit bericht claimt Extinction Rebellion dat de mode-industrie “verantwoordelijk is voor een derde van alle microplastics in de oceaan.” Vermelding van een bron voor deze claim ontbreekt in het bericht.

Om erachter te komen waar deze claim vandaan komt heb ik contact opgenomen met de persvoorlichting van Extinction Rebellion. Een woordvoerder laat weten dat zij hun claim baseren op dit onderzoeksrapportenarchief over de mode-industrie van het Amerikaanse organisatieadviesbureau McKinsey. In het rapport uit 2020 is inderdaad dezelfde claim terug te vinden: “Fashion accounts for 20 to 35 percent of microplastic flows into the ocean and outweighs the carbon footprint of international flights and shopping combined.” Extinction Rebellion geeft in hun reactie al aan dat er “een zekere mate van onzorgvuldigheid in hun persbericht geslopen is”. 20 tot 35 procent is hier vrij losjes geïnterpreteerd als “een derde”. Daarbij ontbreekt ook in het rapport van McKinsey een bron voor de claim. Ik heb contact gezocht met McKinsey om dit op te vragen, maar heb geen reactie ontvangen. Dan maar zelf op zoek.

De leidende studie waar in de meeste artikelen over dit onderwerp naar gerefereerd wordt is van de International Union for Conservation of Nature (IUCN). In dit onderzoek uit 2017 maken onderzoekers op basis van drie scenario’s een schatting van hoe veel microplastics door verschillende sectoren en industrieën in de oceaan terechtkomen. De mode-industrie wordt in dit onderzoek niet specifiek benoemd. Wel schatten de onderzoekers dat 35 procent, ongeveer een derde, van de microplastics in de oceaan afkomstig zijn van synthetisch textiel. Het gaat hierbij om microplastics afkomstig van synthetische stoffen zoals polyester, nylon of fleece. Dit zijn allemaal stoffen die veel worden gebruikt in de mode-industrie. Microplastics komen vaak bij het wassen van dit soort stoffen vrij en komen zo in de oceaan terecht. Dus is de claim van Extinction Rebellion dan juist?

Die vraag is heel moeilijk met zekerheid te beantwoorden. Ten eerste is het niet zo dat synthetisch textiel uitsluitend wordt gebruikt in de productie van kleding. Dit onderzoek van de United Nations Environment Programme (UNEP) uit 2018 claimt daar het volgende over: “Over 70 % of synthetic textile fibres are processed into clothing and household textiles. The remainder is used for technical textiles and industrial uses” (Ryberg, et al., 2017). Op pagina 74 in dit onderzoeksverslag wordt ook een schatting gemaakt van hoeveel microplastic door verschillende bronnen in de oceaan terecht komt. Microplastics uit kleding komen in dit onderzoek bij verschillende sectoren als bron van microplastics naar voren. Bijvoorbeeld bij microplastics uit ‘city dust’. Door bijvoorbeeld het schaven van schoenzolen kunnen ook microplastic-deeltjes in de lucht terecht. Als we puur kijken naar de categorie ‘Loss via washing of textiles’, dan is dit volgens dit onderzoek naar schatting goed voor maar 8 procent van microplastics in de oceaan.

Het exacte aandeel microplastics wat direct of indirect afkomstig is van de kledingindustrie is dus heel erg lastig om vast te stellen. Of de claim van Extinction Rebellion – dat deze industrie verantwoordelijk is voor een derde van de microplastics in de oceaan – klopt, is dus niet heel goed te controleren. Wel is duidelijk op basis van de onderzoeken dat er niet definitief kan worden gezegd hoeveel microplastics in de oceaan echt afkomstig zijn van kleding. Daarom is de claim van Extinction Rebellion op zijn minst ongenuanceerd. Er zijn zeker onderzoeken die aantonen dat de kledingindustrie verantwoordelijk is voor een substantieel deel van de microplastics in de oceaan. Er is alleen geen concluderend onderzoek dat definitief aantoont hoe groot dat aandeel daadwerkelijk is.