Sepsis is een ontstekingsreactie van het lichaam op een infectie. De ontstekingsreactie kan weefsels beschadigen en orgaanfuncties laten uitvallen, meldt het UMC. Volgens een artikel van NOS zou de aandoening sepsis jaarlijks verantwoordelijk zijn voor ongeveer 5000 doden in Nederland. Deze claim is hoogstwaarschijnlijk waar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.

Op 24 september publiceerde het NOS een artikel op hun site met de titel: ‘’Zonder ingrijpen zal sepsis door vergrijzing vaker en dodelijker voorkomen.’ In het artikel wordt verwezen naar wetenschappelijke organisaties van IC-artsen en interne geneeskunde en een onderzoek van Feike Loots. Uit dit onderzoek blijkt dat er wereldwijd zo’n 11 miljoen mensen per jaar overlijden aan sepsis. De auteur beweert dat er ongeveer 5000 mensen per jaar overlijden aan sepsis in Nederland. Hij noemt hierbij geen bronnen. Het is dus onduidelijk hoe hij aan dit aantal doden komt. De vraag is of dit dus wel waar is.

Aantal doden

De bewering van de auteur is opvallend, omdat het jaarlijkse aantal doden dat hij noemt erg verschilt  in vergelijking met eerder verschenen cijfers. Volgens het umcg overlijdt ongeveer 1 op de 5 mensen aan sepsis. Het UMC meldt dat het zou gaan om zo’n 3500 doden per jaar en ook volgens de laatste cijfers van het CBS gaat het om 3519 doden. Het CBS weet niet hoe de auteur op 5000 doden komt en waardoor deze cijfers zo erg van elkaar afwijken. Het precieze aantal doden is dus onduidelijk en erg wisselend. “Het precieze aantal is gewoon heel lastig vast te stellen, omdat iemand met sepsis vaak een andere ziekte heeft, waarmee ze op de IC komen te liggen”, aldus hoogleraar acute geneeskunde prof. dr. Karin Kaasjager. Iemand die bijvoorbeeld een longontsteking heeft, kan ook sepsis hebben. Als deze persoon komt te overlijden, wordt meestal de longontsteking geregistreerd als doodsoorzaak. Mevrouw Kaasjager vertelt ook dat het aantal doden dat overlijdt aan sepsis op de intensive care goed wordt bijgehouden, maar dat het daarbuiten slecht wordt geregistreerd. Hoogleraar interne geneeskunde Tom van der Poll heeft eerder in een artikel van RTL nieuws ook benoemd dat de registratie van sepsis slecht is en dat het aantal doden in de praktijk dus kan afwijken. Dit resulteert in wisselende cijfers.

De auteur van het artikel beweert dat het aantal doden per jaar nog een stuk hoger ligt dan de eerder genoemde aantallen. Hij geeft hier per mail de volgende verklaring voor: “er bestaan geen keiharde cijfers over het aantal mensen dat jaarlijks aan sepsis overlijdt. Ik vroeg diverse hoogleraren en artsen die zich specialiseren in sepsis om een schatting te doen. Zij dachten allemaal ongeveer 5000 doden per jaar. Zo kwam ik aan mijn cijfers.” Kaasjager kan dit beamen. “Hoewel uit eerder verschenen cijfers blijkt dat het dodenaantal lager zou zijn, kan ik vertellen dat dit aantal zeker gestegen is. Het precieze aantal weet ik niet, maar waarschijnlijk is het aantal doden door sepsis zelfs nog hoger dan 5000.” Ook denk ze dat dit de komende jaren nog verder zal gaan oplopen door de vergrijzing.

Conclusie

De auteur beweert dat er jaarlijks ongeveer 5000 mensen in Nederland overlijden aan sepsis. Dit doet hij zonder te noemen welke bronnen hij hiervoor heeft gebruikt. Ook komt zijn bewering komt niet overeen met eerder verschenen cijfers en beweringen. De eerder verschenen cijfers liggen een stuk lager. De auteur heeft per mail toegelicht hoe hij aan deze cijfers is gekomen. Dit blijkt via experts op het gebied van sepsis te zijn. Mevrouw Kaasjager bevestigt dit. Ook zegt zij dat het aantal doden door sepsis niet altijd goed wordt geregistreerd. Dit verklaart het grote verschil tussen de cijfers van de auteur en die van de andere instanties. Het aantal doden van de auteur is ook recenter dan de cijfers die eerder verschenen. Door de grote verschillen is de bewering niet zeker, maar kan er door de onderbouwing van de bronnen geconcludeerd worden dat zijn cijfers hoogstwaarschijnlijk waar zijn.

Hieronder alle gebruikte bronnen bij het schrijven van dit artikel:

• CBS Statline. (z.d.). https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/84522NED/table?searchKeywords=sepsis
• Loots, F. J. (2022). Improving the recognition of sepsis in primary care. https://doi.org/10.33540/1257
• nl. (2020, 12 februari). Sepsis: belangrijke doodsoorzaak, maar lastig te herkennen. NU.nl. https://www.nu.nl/gezondheid/6028819/sepsis-belangrijke-doodsoorzaak-maar-lastig-te-herkennen.html
• Ranglijsten | Wat zijn de belangrijkste doodsoorzaken? (z.d.-b). Volksgezondheid en Zorg. https://www.vzinfo.nl/ranglijsten/sterfte
• Sepsis in de spotlights. (z.d.-c). UMC Utrecht. https://www.umcutrecht.nl/nieuws/sepsis-in-de-spotlights#:~:text=Ieder%20jaar%20overlijden%20in%20Nederland,ernstige%20psychische%20en%20lichamelijke%20restverschijnselen
• Sepsis is een onderschatte sluipmoordenaar: “Het was kantje boord”. (2017, 30 maart). RTL Nieuws. https://www.rtlnieuws.nl/gezondheid/artikel/161006/sepsis-een-onderschatte-sluipmoordenaar-het-was-kantje-boord
• (z.d.). Sepsis. Geraadpleegd op 28 september 2023, van https://www.umcg.nl/-/sepsis
• Zurhake, S. (2023, 24 september). “Zonder ingrijpen zal sepsis door vergrijzing vaker en dodelijker voorkomen”. NOS. https://nos.nl/artikel/2491709-zonder-ingrijpen-zal-sepsis-door-vergrijzing-vaker-en-dodelijker-voorkomen

Ook vindt u hieronder de personen die zijn gecontacteerd bij het schrijven van dit artikel:

• Mailcontact met redacteur Sander Zurhake op 27 september 2032
• Telefoongesprek met CBS op 27 september 2023
• Telefoongesprek met aldus hoogleraar acute geneeskunde prof. dr. Karin Kaasjager 28 september 2023