Je kent het wel: je moet nodig plassen maar je kan even niet naar het toilet gaan omdat die bijvoorbeeld niet in de buurt zijn of omdat je het zo druk hebt dat je dat maar even uitstelt. Dat lijkt onschuldig, maar als je dit te vaak doet kan het leiden tot nierschade. Althans, dit blijkt uit een artikel van Welingelichtekringen.nl. Zij beweren wel dat er nierschade kan ontstaan, maar dit argument is verder niet onderbouwd.
Originele claim: https://www.welingelichtekringen.nl/wetenschap/is-het-slecht-om-je-plas-op-te-houden (Let op: deze factcheck is uitgevoerd op basis van beschikbare informatie op de datum van publicatie.)
Oordeel: Waar
Het onderzoek
Het onderzoek van welingelichtekringen.nl zelf is zeer onnauwkeurig omdat er slechts twee onderzoeken gebruikt zijn bij het schrijven van dit artikel. Bij beide onderzoeken wordt slechts een klein deel gewijd aan nierproblemen en wordt er meer gefocust op de andere gevolgen van het ophouden van je plas. Over nierproblemen wordt alleen het volgende vermeldt: “Het ophouden van urine kan in ernstige gevallen leiden tot zwelling van de nieren en infecties die zich kunnen verspreiden naar de bloedbaan.”
Overige problemen
Het spreekt al voor zich dat het ophouden van je plas grote gevolgen heeft voor je blaas: deze kan uitrekken en ‘overactief’ worden. “Er is sprake van een overactieve blaas als deze samenknijpt of wil samenknijpen op een moment waarop dit niet nodig is. Als de blaas slechts voor een klein deel gevuld is, krijg je al aandrang om te plassen terwijl dit niet zou moeten”, aldus Dr. Van den Hoogen, internist-nefroloog bij het Erasmus MC. Dit kan echter nog wel worden opgelost door fysiotherapie of medicatie, dus het grootste probleem zit daar niet. Naast een overactieve blaas is de kans op een blaasontsteking erg groot.
Schade aan de nieren
Een nog redelijk onschuldige blaasontsteking kan volgens de Nederlandse Vereniging Urologie op de lange termijn wel leiden tot een nierbekkenontsteking. De meeste mensen die hier last van krijgen, hebben eerst met een blaasontsteking te maken gehad. De bacteriën van de blaas komen namelijk via de urineleiders bij de nieren terecht. Martijn Smits, uroloog bij het Maastricht UMC, beschrijft een nierbekkenontsteking als een blaasontsteking met hoge koorts. Volgens Abena, fabrikant van onder andere incontinentieproducten en tevens kenniscentrum, kunnen er naast een nierbekkenontsteking ook infecties ontstaan of zelfs bloedvergiftiging. Smits beaamt dit.
Ook Van den Hoogen denkt dat men de druk om te plassen zo hoog kan laten worden dat dit schadelijke gevolgen heeft. “Het ophouden van je plas is aangeleerd gedrag. Je moet dus wel echt de wilskracht hebben om je urine fors op te houden en de druk op te laten lopen. Als die druk maar hoog genoeg wordt dan vertaalt die druk zich ook naar de nieren en geeft dat schade.” Mensen met een al verminderde nierfunctie, zullen volgens hem eerder last krijgen van problemen als gevolg van het te lang ophouden van urine. Deze problemen zullen echter pas optreden als dit weken of maanden aan een stuk door wordt gedaan. Smits benoemt wel dat de blaas getraind kan worden door elke keer iets langer je plas op te houden. Hij heeft een keer een patient gehad met ruim zes liter urine in zijn blaas. “Een halve liter is zo’n beetje de maximale capaciteit, dus diegene had deze capaciteit maar liefst twaalf keer!” Dit is echter niet gezond benoemt Smits: “Die mensen hebben vaak hele forse nierfunctiestoornissen.”
De dood tot gevolg?
Een ander artikel van EenVandaag beweert zelfs dat je nieren dusdanig beschadigd kunnen raken dat dit weleens fataal zou kunnen worden. Van den Hoogen bevestigt dit: “Als de nierfunctie alsmaar blijft dalen en hier niks aan wordt gedaan, kan het fataal worden. Zonder nierfunctie kan je namelijk niet leven.” De nieren kunnen namelijk op lange termijn minder goed afvalstoffen uitscheiden, waardoor de nierfunctie minder wordt. In acute situaties kan deze tot 0 dalen, terwijl die bij de meeste mensen tussen de 90 en 120% zit. Bij het vaker ophouden van de plas, daalt dit geleidelijk. Volgens Smits kan dit ook als de plas te lang wordt opgehouden. Als voorbeeld neemt hij een vrachtwagenchauffeur die van Nederland naar Spanje moet rijden en onderweg maar één toiletstop maakt. Volgens Van den Hoogen ontstaat hierdoor een chronische beschadiging waar niks meer aan gedaan kan worden: “Het enige wat we kunnen doen is zorgen dat de achteruitgang van de nierfunctie beperkt wordt.”
Conclusie
De claim van Welingelichtekringen.nl over nierschade door plas ophouden is zeer beknopt en hier en daar onvolledig beschreven, maar klopt wel. Langdurig en consequent plas ophouden kan nierschade veroorzaken, vooral bij mensen met een al verminderde nierfunctie of bij complicaties zoals blaasontstekingen die leiden tot nierbekkenontstekingen. De schade treedt echter pas op na langere tijd en niet direct. Het kan fataal kan worden, maar geldt alleen in zeer ernstige en onbehandelde gevallen.
