In Nederland komt seksueel misbruik regelmatig voor. Volgens Fonds Slachtoffer hulp zijn 1 op de 8 vrouwen en 1 op de 25 mannen slachtoffer van seksueel geweld. Binnen de term seksueel geweld valt aanranding, verkrachting en seksueel misbruik (online en offline). Uit onderzoek blijkt dat online seksueel misbruik steeds vaker voorkomt en dat de leeftijd van de slachtoffers en de daders steeds lager wordt.

Definitie
Centrum Seksueel Geweld (CSG), omschrijft de definitie van seksueel misbruik als volgt:“Er is sprake van seksueel misbruik als een volwassene seksuele dingen doet met een kind of minderjarige. Of wanneer dit gebeurt in andere situaties waarbij de pleger misbruikt maakt van het leeftijdsverschil of zijn of haar macht.”

Cijfers
Uit cijfers van het CBS blijkt dat in 2022, 3505 meldingen van seksueel misbruik zijn gedaan. 1 op de 8 Nederlanders van 16 jaar en ouder gaf aan in de afgelopen twaalf maanden seksueel overschrijdend gedrag te hebben meegemaakt. Dit staat gelijk aan 1,8 miljoen Nederlanders. Waarbij gaat het om seksuele intimidatie die online of offline heeft plaatsgevonden. Daarbij was 9% offline en 6% online seksuele intimidatie. Bij online seksuele intimidatie gaat het om het verspreiden van naaktfoto’s, exposen/exposure.

Victim blaming
Bij exposen is er regelmatig sprake van Vicitim blaming. Dit houdt in dat het slachtoffer de schuld krijgt terwijl het slachtoffer niet schuldig is. In sommige situaties kan Victim blaming schadelijker zijn dan de gebeurtenis zelf. Karlijn de Blécourt, Senior Programme Officer prevention sexual and gender based violence, van Rutgers, het onafhankelijke expertisecentrum seksualiteit in Nederland, zegt over Victim blaming het volgende: “De pleger is verantwoordelijk voor wat er is gebeurd en niet het slachtoffer. Al sta jij in je meest sexy kleding, is dat geen uitnodiging om seksueel overschrijdend gedrag te plegen. Je moet écht de verantwoordelijkheid bij de pleger leggen, want diegene heeft iets gedaan wat niet oké is.”

Preventie
Een voorbeeld van een maatregel tegen seksuele intimidatie is de nieuwe wet seksuele misdrijven die sinds 1 juli 2024 van kracht is. Deze wet zorgt ervoor dat slachtoffers van seksueel geweld en seksueel overschrijdend gedrag strafrechtelijk beter worden beschermd. Maar er is nog meer wat we kunnen doen en dat begint bij de opvoeding.
“Bij situaties van seksueel misbruik, waarbij iemand misbruik maakt van een machtsverhouding, zie je vaak dat preventie lastig is. Het enige wat we kunnen doen is een hele duidelijke norm stellen dat iets niet oké is. Daar moeten we heel helder in zijn. Daarnaast is het belangrijk dat kinderen vanaf jongs af aan goede seksuele vorming krijgen. Waarbij er sprake is van een respectvolle omgang, waarin wensen, grenzen en consent als vanzelfsprekend worden meegenomen. Dit hoeft niet alleen rond seksualiteit te zijn, het kan ook in andere situaties belangrijk zijn. Preventie is wel heel zinvol als het gaat om zaken als ongewenste sexting of online seksuele intimidatie”, aldus de Blécourt.

Voor zowel offline als online seksueel misbruik kunnen maatregelen worden genomen.

Luister hier naar de reportage uit de podcast “Niemand geloofde mij” over online en offline seksueel misbruik. Met Krista Schram, Associate lector Publiek Vertrouwen in Veiligheid, kenniscentrum Recht en Veiligheid, en Nathalie Gaal-Franse, Beleidsadviseur en projectleider (WTFFF!?), Fonds Slachtofferhulp.