“Horrorfilms werken niet ontspannend en veroorzaken onnodig veel stress”, zo bleek uit een online artikel van de Margriet. Maar volgens experts verschilt dit erg per persoon. Deze uitspraak ligt dus veel genuanceerder dan de Margriet beweerd.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.

Originele claim:

https://www.margriet.nl/gezondheid/enge-films-gebeurt-hersenen~b74a4c16/

Oordeel:

Onwaar

 

Bron van bewering

In een recent online artikel concludeerde Margriet dat onze hersenen geen onderscheid maken tussen een enge film en gevaarlijke situaties, wat zou leiden tot onnodige stress. Volgens hen zou een horrorfilmavond daarom allesbehalve ontspannend zijn. Deze conclusie was gebaseerd op een Fins onderzoek naar hersenactiviteit bij het kijken van horrorfilms. Tijdens het onderzoek werd de hersenactiviteit van 51 deelnemers gemeten, terwijl ze honderd horrorfilms bekeken. Na afloop van elke horrorfilm vulden de deelnemers een vragenlijst in over hun ervaring. De Margriet verwijst naar de website Mindbodygreen.com.

Effecten van horror

Volgens professor Kwantitatieve Psychologie en Individuele Verschillen Peter Kuppens (KU Leuven) is het overduidelijk dat horrorfilms stress opwekken. “Dat merk je in mensen hun ervaring en ook in de fysiologische veranderingen die ermee gepaard gaan. Maar al snel daarna gaat die stress ook weer liggen. En hoewel je stress of spanning ervaart, weet je eigenlijk ook wel dat dit niet komt door een werkelijke bedreiging, maar door een gesimuleerde of ingebeelde dreiging.”

“Horrorfilms zijn dus een manier om op een veilige manier stress te ervaren en daarna ook spanningsreductie en ontspanning te beleven. Dat wordt ook gezien als een van de redenen waarom mensen überhaupt ervoor kiezen om naar horrorfilms te kijken: ondanks de onaangename stress weet je dat het toch niet echt is, en de spanningsreductie achteraf is geruststellend”, vertelt professor Kuppens.

Persoonlijke verschillen

Stellen dat horrorfilms niet ontspannend werken en onnodig veel stress veroorzaken, ligt veel genuanceerder. Uit onderzoek blijkt namelijk dat dit sterk afhangt van de persoon. Voor sommige kijkers kan de intense spanning en angst die horrorfilms oproepen leiden tot verhoogde stressniveaus. Dit kan zich uiten in fysiologische reacties zoals een verhoogde hartslag, zweten en een hogere bloeddruk.

De mate van stress die iemand ervaart tijdens het kijken naar horrorfilms hangt sterk af van persoonlijke kenmerken, zoals gevoeligheid voor angst, sensatiezoekend gedrag en eerdere ervaringen met angst. Mensen met een hogere gevoeligheid voor angst kunnen meer stress ervaren, terwijl anderen misschien genieten van de spanning en adrenaline.

Hoewel horrorfilms extra stress kunnen opleveren voor sommige kijkers, kunnen ze ook dienen als een gecontroleerde manier om met angst om te gaan en zelfs veerkracht op te bouwen.

Horror als gecontroleerde spanning

Ook professor Kuppens ziet dit terug: “Mensen met angsten kunnen zelfs baat hebben bij het kijken van horrorfilms, omdat zij in een veilige omgeving geconfronteerd kunnen worden met hun angsten en daardoor leren dat het niet rampzalig afloopt. Zie het bewezen effect hiervan bij exposure therapie bij angsten.” Hij voegt er wel aan toe dat mensen met angsten doorgaans horrorfilms eerder zullen vermijden dan ze opzoeken.

Professor Karin Roelofs hoogleraar Klinische psychologie en onderzoeker naar stress en stress-gedrag (Radboud Universiteit) onderschrijft dit. “Het type stressreactie hangt helemaal van de persoon af, van de film en de combinatie. Voor de ene persoon kan het traumatisch zijn; die kan er intrusies en nachtmerries aan overhouden. Maar voor mensen die sensatie en spanning nodig hebben en dit opzoeken in hun dagelijkse leven, voldoet het tijdelijk ervaren van adrenaline aan een behoefte en werkt het uiteindelijk ontspannend.”

“Voor sommigen is het zelfs een aangename afleiding van hun eigen ellende, die vaak veel groter of complexer is. In deze gevallen kan het kijken van een horrorfilm wel degelijk ontspanning geven, zelfs tijdens de film”, zegt professor Roelofs. “Dan is het ook nog eens zo dat je bij het kijken van een film de stimulusverwerking deels zelf kan reguleren. Je kan even wegkijken, iets grappigs zeggen tegen je filmpartner of de film even pauzeren om wat te drinken te halen. Dit element van controle maakt het veel minder impactvol dan oncontroleerbare stress.”

Conclusie

De claim van Margriet, dat horrorfilms niet ontspannend werken en onnodig veel stress veroorzaken, blijkt bij nadere analyse genuanceerder te liggen. Uit gesprekken met experts blijkt dat horrorfilms voor sommige mensen inderdaad stress kunnen opwekken, maar dat deze spanning vaak snel afneemt na de film. De spanning kan zelfs leiden tot ontspanning zodra de film voorbij is, dankzij een fenomeen dat bekend staat als spanningsreductie.

Daarnaast blijkt uit onderzoek dat de reactie op horrorfilms sterk verschilt per individu. Voor sommige kijkers kan de spanning van horrorfilms zelfs ontspannend werken, terwijl anderen er juist gestrest door raken. Dit verschil hangt af van persoonlijke eigenschappen zoals gevoeligheid voor angst en de mate waarin iemand spanning opzoekt.

De uitspraak van Margriet is dus te kort door de bocht. Het effect van horrorfilms op stress en ontspanning verschilt sterk per persoon en hangt af van persoonlijke voorkeuren en gevoeligheden.

 

Bronnen

In het artikel vindt u de links naar de gebruikte bronnen.

Bovendien werden voor deze factcheck de volgende mensen gecontacteerd:

• Gesproken met Peter Kuppens (KU Leuven), 7-8 november 2024
• Gesproken met Karin Roelofs (Radboud Universiteit), 7 november 2024
• Mailverkeer met Suzanne Oosterwijk (Universiteit van Amsterdam), 7 november 2024
• Mailverkeer met Valerie van Mulukom (Oxford Brookes University), 7 november 2024

Alle bronnen werden voor het laatst geraadpleegd op 8 november 2024