Afgelopen dinsdag was het precies tachtig jaar geleden dat de geallieerde troepen tijdens Operatie Market Garden via Noord-Brabant en Gelderland probeerden door te breken naar nazi-Duitsland, om een einde te maken aan de Tweede Wereldoorlog. Op verschillende plekken in Arnhem wordt deze week stilgestaan bij Operatie Market Garden en de Slag om Arnhem.

Op 17 september 1944 startten de geallieerde troepen een grootschalig en riskant offensief om de grote rivieren in Nederland over te steken. Via Eindhoven trokken ze op naar Nijmegen en Arnhem. Drie luchtlandingsdivisies kregen de opdracht de bruggen bij Grave, Nijmegen en Arnhem te veroveren. Het offensief mislukte echter: de Duitse tegenstand was heviger dan verwacht, en er waren te veel logistieke problemen. “Het Nederlandse verzet had al aangegeven dat de Duitsers daar met zware troepen stonden, maar dit paste niet binnen het ambitieuze plan van Montgomery. Er werd geen gehoor aan gegeven”, vertelt Klaas Castelein, historicus en schrijver.

Daarnaast werden de Britse troepen veel te ver van hun daadwerkelijke doel gedropt, waardoor het verrassingseffect van de aanval verloren ging. “Succesvolle aanvallen hebben vrijwel altijd een verrassingselement, dat ontbrak hier volledig”, zegt Castelein. De troepen slaagden er niet in de Rijn over te steken. Er vielen ontzettend veel doden en Operatie Market Garden werd grotendeels een mislukking. Ieder jaar staan verschillende gemeenten in de regio stil bij deze tragische gebeurtenis.

Herdenkingen

Dit jaar is een jubileumjaar, daarom worden er extra activiteiten georganiseerd om stil te staan bij de Slag om Arnhem. “Wij hebben zowel veel onderwijsactiviteiten als lokale evenementen georganiseerd, zoals de vrijheidsmaaltijden. Mensen komen bij elkaar om een hapje te eten en vertellen elkaar verhalen over de Slag om Arnhem”, vertelt Ahmed Marcouch, burgemeester van Arnhem.

Verder kun je in de stad een route volgen die video’s afspeelt over de slag bij de John Frostbrug. Als je ‘s avonds na zonsondergang langs de Eusebiuskerk loopt, zie je daar een indrukwekkende verfilming geprojecteerd. “Wij herdenken de Slag om Arnhem rondom de brug en wat dit met de stad heeft gedaan, maar ook in de gebieden eromheen organiseren wij allerlei extra herdenkingen en activiteiten om stil te staan bij Operatie Market Garden”, aldus Marcouch. “De Slag om Arnhem moet je zien in samenhang met wat er in Oosterbeek, Ede en Driel is gebeurd.”

Nieuwe generaties

Om ook jongere generaties actief bij de Slag om Arnhem te betrekken, probeert de gemeente de geschiedenis terug te laten komen in het onderwijs. Zo wordt via scholen geprobeerd jongeren te laten verdiepen in het verhaal van de stad en de Slag om Arnhem. Ze krijgen persoonlijke verhalen te horen en gaan op excursie naar de buurten waar het verhaal zich heeft afgespeeld. Hierdoor wordt de vaak abstracte Tweede Wereldoorlog ineens heel persoonlijk. “Wij geven mensen een gezicht, een naam, waardoor de jongere generatie zich meer verbonden voelt met de Slag om Arnhem”, zegt Marcouch. “Wat fascinerend is aan Anne Frank is dat ieder kind zich in haar kan herkennen. Wij proberen dat op Arnhems niveau te doen, zodat wat er vroeger gebeurde, makkelijker te verbinden is met het heden.”

De burgemeester van Arnhem hoopt dat jongere generaties de boodschap van vrijheid meenemen uit de herdenkingen. “Niet alleen deze week, maar ook in het dagelijks leven moeten we onze vrijheid blijven koesteren. We moeten beseffen dat onze vrijheden niet vanzelfsprekend zijn. Ontzettend veel mensen hebben hiervoor gevochten, en zijn zelfs gestorven. De Tweede Wereldoorlog mag niet pas weer een thema worden tijdens herdenkingen; het zijn waarden die we elke dag moeten koesteren.”

In de onderstaande reportage gaat verslaggever Daphne van Beek in gesprek met Tijmen Dokter, publiekshistoricus en Klaas Castelein, historicus en schrijver.