Oordeel factcheck: Terecht
“Je levensverwachting in het aantal jaren gaat achteruit.” Dat is wat er wordt gezegd tegen mensen die leven in armoede en zich op een lage positie op de sociaaleconomische ladder bevinden. Hoe pijnlijk dat ook klinkt, het is waar. Mensen met een lage opleiding leven vijftien jaar minder lang in goede gezondheid. Vergelijk je de armste twintig procent met de rijkste twintig procent, dan leven de armste gemiddeld ook tien jaar minder lang.
De bewering
Tijdens de vijfde vergadering van de Tweede Kamer op woensdag 25 september 2024 gebruikte de heer Stultiens, Tweede Kamerlid namens GroenLinks-PvdA, de volgende woorden: “Vaak zijn mensen die, helaas, eerder overlijden dan gemiddeld, mensen met een kleine portemonnee.” Het gaat hier om het naar voren halen van pensioenfondsen voor deze mensen, omdat zij eigenlijk door hun kortere levensverwachting minder pensioen ontvangen dan het gemiddelde.
Cijfers
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verzamelt uitgebreide gegevens over de levensverwachting van mensen, gebaseerd op hun inkomen. Uit de cijfers blijkt dat mensen met een lager inkomen gemiddeld een aanzienlijk kortere gezonde levensverwachting hebben dan mensen met een hoger inkomen.
Bron: CBS
Toelichting tabel: de tabel toont dat mensen in hogere inkomensgroepen langer leven en meer jaren in goede gezondheid doorbrengen. Mensen in de laagste inkomensgroep leven gemiddeld 7,4 jaar korter dan de hoogste inkomensgroep en ervaren ook aanzienlijk minder jaren in goede gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Het verschil in gezonde levensjaren kan oplopen tot meer dan 20 jaar.
Armoedegrens en oorzaken
Praten we over het hebben van een ‘kleine portemonnee’, dan hebben we het over een inkomen van ongeveer vijftienhonderd euro per maand als alleenstaande, aldus het Armoedefonds.
Dit zorgt vaak voor financiële stress en dat kan verschillende oorzaken hebben. Mensen zijn werkloos of arbeidsongeschikt en moeten daardoor van weinig leven. Daarnaast is een gedeelte van de Nederlandse bevolking laag opgeleid. “Dat zijn factoren die met elkaar correleren. Je ziet vaak dat mensen met minder geld, ook lager zijn opgeleid”, aldus Gera Nagelhout, hoogleraar Gezondheid en Welzijn van mensen met een lagere sociaaleconomische positie aan de Universiteit van Maastricht.
Alle gevolgen van dien
Mensen in lagere sociaaleconomische groepen hebben nog steeds minder mogelijkheden om zich te ontwikkelen, en ook de toegang tot kwalitatief goede zorg is voor hen beperkter. Bovendien ervaren veel mensen in armoede constante financiële stress, wat vaak omslaat in chronische stress. Deze chronische stress is een groot risicofactor voor ernstige gezondheidsproblemen en vermindert de gezonde levensjaren aanzienlijk.
Daarnaast leidt het hebben van financiële problemen ook tot sociale isolatie. “Wanneer mensen geen sociale bijeenkomsten meer kunnen organiseren omdat ze niet in staat zijn de verwarming aan te zetten of een kop koffie aan te bieden, veroorzaakt dat veel pijn en verdriet”, vertelt Nagelhout.
Tot slot sijpelen al deze factoren en gevolgen ook al door bij kinderen. Wanneer kinderen opgroeien in armoede is het geen gegeven dat zij ook in armoede zullen leven, “maar je moet aardig wat in je mars hebben om daaruit te groeien”, aldus Nagelhout.
Overheid
Het verschil in levensverwachting tussen arm en rijk wordt op dit moment alleen maar groter. De overheid speelt een cruciale rol in het aanpakken van deze problematiek, maar spant zich hier nog te weinig voor in. Er zou een groot totaalpakket moeten worden uitgerold om deze problematiek aan te pakken. Voorbeelden hiervan zijn betaalbare gezondheidszorg voor iedereen, aanpakken van inkomensongelijkheid, gelijke kansen op de arbeidsmarkt en het verminderen van werkstress en onzekerheid bij laagbetaalde banen.
Problemen die zich niet over één dag ijs begeven.
Conclusie
Mensen met financiële stress en een lage opleidingsachtergrond hebben inderdaad een lagere levensverwachting. De uitspraak van de heer Stultiens, die deze ongelijkheid benadrukt, is dan ook terecht. Het is duidelijk dat sociaaleconomische factoren een significante invloed hebben op de gezondheid en levensduur van individuen.
