Tijdens De Nacht van de Utrechtse Geschiedenis organiseren verschillende musea en artiesten activiteiten rondom een bepaald thema. Dit jaar is het thema ‘Echt Nep’.  Het is een nacht waar de bezoekers zelf bepalen wat hun programma wordt, waardoor er veel verschillende ervaringen te beleven zijn.

Het is half zeven. Er staat een flinke rij mensen op het Domplein, te wachten voor de Kloostertuin van de Domkerk. Hier worden namelijk de polsbandjes uitgedeeld, die gelden als het ticketbewijs voor deze nacht. Bij de ingang van de Kloostertuin hangt een dichte mist, afkomstig uit een rookmachine.

‘We hebben het idee van deze nacht afgeleid van festivals en museumnachten’ zegt medewerker van Historische Vereniging Oud-Utrecht Christie Manintveld. Het thema van de nacht is overgenomen van de landelijke maand van de geschiedenis.

Nadat de bezoekers hun polsbandje hebben bemachtigd, trekken ze de donkere stad in. ‘Het donker van de nacht helpt bij het creëren van een bijzondere sfeer,’ zegt Manintveld, ‘omdat het, net zoals de tijd, bepaalde delen en aspecten van de stad verhult.’ De starttijden van alle activiteiten zijn gelukkig wel helder; bezoekers krijgen na het ophalen van hun polsbandje namelijk een blokkenschema mee, waar de locaties en starttijden van alle activiteiten op staan. Op het Domplein klinkt het geroezemoes en geritsel van groepjes mensen, die samen naar hun blokkenschema’s kijken.

‘Het Schrickelik Tempeest’, Hoe is dat nou echt geweest?

Niet alleen op, maar ook onder het Domplein klinken er geluiden. Mensen die de trappen bij de ingang afdalen, worden begroet door de muffe geur van een kelder. Uit de boxen in de muren klinken geluiden van hamers, waterdruppels en het gekletter van stenen, om het geluid van werkende archeologen na te bootsen.  Bij DOMunder krijgen bezoekers te horen over een rampzalige gebeurtenis in de Utrechtse geschiedenis.  ‘Het Domplein is niet altijd een plein geweest’ zegt Ilse van Amerongen, medewerkster bij DOMunder. ‘Er heeft eerst een Romeins fort gestaan, en op een geven moment ook de Dom’.

‘Het Schrickelik Tempeest’ was een zomerstorm die in de nacht van 1 augustus 1674 een groot deel van de Domkerk heeft verwoest. Op de plek waar de kerk is ingestort, is later het Domplein ontstaan. Om dit verhaal kracht bij te zetten wordt er een korte animatiefilm afgespeeld, waarin wordt uitgebeeld hoe dit ongeval er binnen in de kerk uit heeft kunnen zien. In de film ziet men een hevige onweersstorm, brekende glazen, slow-motion beelden en zelfs een tornado.

‘Na de film gaat de gids nog even in op het feit dat dit echt gebeurd is, maar dat het er niet precies zo heeft uitgezien’. Het thema ‘echt nep’ wordt hier ter sprake gebracht. In het echt stortte de kerk niet in door een tornado, maar door een valwind. Met deze film wil DOMunder de boodschap overbrengen dat een verhaal uit de geschiedenis vaak niet helemaal klopt met de waarheid, omdat belangrijke details met de tijd verloren kunnen gaan.

Vroeger kon men ook vervalsen

Tijdens de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis is het weer niet zo stormachtig als 350 jaar geleden. Wel valt er aan het begin van de nacht af en toe wat regen. De bezoekers zijn voor een groot deel van de straten af, en de activiteiten zijn in volle gang. Bij het Universiteitsmuseum Utrecht (UMU) kunnen mensen testen hoe goed ze zijn in het herkennen van feiten en fabels. Volgens programmamaker José de Wit is het belangrijk dat mensen leren om kritisch naar de geschiedenis te kijken. ‘Ik denk dat het heel veel zegt over de wereld om je heen, als je de achtergrond van dingen weet’.

Een van de activiteiten in het UMU is een workshop over vervalsen. ‘Omdat we een universiteitsmuseum zijn, betrekken we altijd onderzoekers bij ons programma’ zegt José. Bij de workshop vervalsen leggen kunsthistorici uit hoe je vervalsingen kunt herkennen, en hoe je zelf een vervalsing zou kunnen maken. José: ‘Doordat de kunsthistorici het zelf komen uitleggen, krijg je een beter idee van het werk dat onderzoekers aan een universiteit verrichten’.

Buiten op straat begint het te waaien. Losse blaadjes vliegen in kringeltjes rond het Domplein. De bezoekers die hun blokkenschema hebben afgewerkt, gaan naar huis. Om 23:30 is de laatste activiteit voorbij.

Correspondent Gijsbert van Sprundel heeft een audioreportage gemaakt over de nacht.