Op de nacht van 13 op 14 december moet je eens uit het raam kijken: de kans dat je een vallende ster ziet is dan zeker aanwezig. Dit heeft alles te maken met de zogenoemde meteorenzwerm ‘Geminiden’. Volgens de National Geografic vindt er een meteorenzwerm plaats wanneer de aarde door de stof- of puinwolk van een komeet beweegt. Bij de Geminiden zijn de meteoren echter niet afkomstig van een planeet, maar waar dan wel vandaan?

De hemel is donker, maar door de vele kunstmatige lichten uit deze drukke stad is het niet zo donker als je misschien zou verwachten voor dit tijdstip. Op de avond van 13 december nadert de voorspelde piek in de Geminiden Zwerm. ‘We noemen het vallende sterren in de volksmond, maar officieel zijn het meteoren’, legt sterrenkundig onderzoeker & docent aan de Universiteit van Utrecht, Marc van der Sluys uit. Het gaat om hele kleine brokjes steen, denk aan kiezelsteentjes en zandkorrels, die met een hele hoge snelheid in de atmosfeer van de aarde terechtkomen. De ‘wrijving’ die door de snelheid van het bewegen van het steentje in de lucht ontstaat, die laat de lucht gloeien; en dat is wat we zien als vallende sterren. 

De zwerm komt dit jaar langs met een goede timing. ‘Als een maximum van een meteorenzwerm plaatsvindt op klaarlichte dag, dan heb je hier eigenlijk niks aan omdat ze niet zichtbaar zijn’, vertelt Marc. Ook de fase van de maan is belangrijk; met volle maan heb je veel extra licht en dit overstraalt ook de zwakkere vallende sterren. De maan op dit moment, vlak voor de ‘piek’ van de meteorenzwerm, lijkt behoorlijk vol en straalt als een heldere ronde bol in de lucht. ‘Hij is op dit moment ongeveer 97% verlicht’.

De Geminiden

Meteorenzwerm Geminiden is niet de eerste die we dit jaar in Utrecht kunnen bewonderen. Perseïden en Orioniden hebben we al eerder in Utrecht meegemaakt dit jaar. Maar waarom is de Geminiden nou anders dan die vorige stromen? De Geminiden zijn afkomstig van een planetoïde, letterlijk vertaald: een klein planeetje. In tegenstelling tot de Perseïden en Orioniden: die zijn afkomstig van een komeet. 

Hoe je vallende sterren het beste kunt spotten

Timing en plaats zijn erg belangrijk. ‘Hoe meer kunstlicht er is, hoe slechter je het kunt zien’, vertelt Marc. Onder de Dom lijkt volgens Marc dus niet ideaal. Ga naar een wat groenere plek in Utrecht met het liefste zo weinig mogelijk licht. ‘Vergeet niet je dikke jas aan te doen, want het is koud’, aldus Marc. Een vallende ster heeft een snelheid van 100.000 kilometer per uur. Een flits beweegt erg snel in de hemel, pak dus geen telescoop erbij; tegen de tijd dat je die vast hebt, ben je al te laat. Een wat grotere steen in de hemel kan een langere lichtstraal opleveren, dit worden de ‘sterkere’ vallende sterren genoemd. Zwakke vallende sterren zijn binnen een fractie van een seconde voorbij. Volgens Marc komen zwakke sterren vaker voor dan de sterke. ‘Het leuke van een zwerm is wel dat er meer dan één flits is, dus als je op een goede plek staat kun je gemiddeld genomen 1 keer per minuut een flits zien’.

Raadsels 

Moet je een wens doen als je een vallende ster ziet? Marc moet lachen. Er zijn mensen die dit doen, maar wat ermee gebeurt, daar zijn natuurlijk geen garanties over te geven. Wat wel een grappig feitje is over vallende sterren is dat er mensen zijn die beweren ze te hebben gehoord. De verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat er tijdens zo’n gebeurtenis radiostraling wordt geproduceerd; en dat mensen met vullingen in hun tanden of kiezen gevoelig zijn voor deze radiostraling. Zo vangt de kaak dus die trillingen op, en komt het in het gehoor terecht. ‘Of dit écht zo is, dat lijkt me lastig na te gaan’.